ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี สอบในสนามหลวง วันจันทร์ ที่ ๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙
๑. หิริกับโอตตัปปะ ต่างกันอย่างไร ?
๑. ต่างกันอย่างนี้ หิริ คือ ความละอายใจตนเองที่จะประพฤติชั่ว
ส่วนโอตตัปปะ คือ ความเกรงกลัวผลของความชั่วที่ตนจะได้รับ ฯ
๒. คำว่า พระธรรม ในรัตนะ ๓ คืออะไร ? มีคุณอย่างไร ?
๒. คือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ฯ
มีคุณ คือ รักษาผู้ปฏิบัติไม่ให้ตกไปในที่ชั่ว ฯ
๓. โอวาทของพระพุทธเจ้ามีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
๓. มี ๓ อย่าง คือ
๑. เว้นจากทุจริต คือ ประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา ใจ
๒. ประกอบสุจริต คือ ประพฤติชอบด้วยกาย วาจา ใจ
๓. กระทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจ
มีโลภ โกรธ หลงเป็นต้น ฯ
๔. คนเราจะประพฤติดีหรือประพฤติชั่วมีมูลเหตุมาจากอะไร ?
๔. คนประพฤติดีมีมูลเหตุมาจากอโลภะ อโทสะ อโมหะ
ส่วนคนประพฤติชั่วมีมูลเหตุมาจากโลภะ โทสะ โมหะ ฯ
๕. ปธานคือความเพียร ๔ มีอะไรบ้าง ? งดเหล้าเข้าพรรษาอนุโลมเข้า
ในปธานข้อไหน ?
ในปธานข้อไหน ?
๕. มี
๑. สังวรปธาน เพียรระวังไม่ให้บาปเกิดขึ้นในสันดาน
๒. ปหานปธาน เพียรละบาปที่เกิดขึ้นแล้ว
๓. ภาวนาปธาน เพียรให้กุศลเกิดขึ้นในสันดาน
๔. อนุรักขนาปธาน เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้วมิให้เสื่อม ฯ
อนุโลมเข้าในปหานปธาน ฯ
๖. อุทธัจจกุกกุจจะ คือความฟุ้งซ่านและรำคาญ จัดเข้าในขันธ์ไหน
ในขันธ์ ๕ ? เพราะเหตุไร ?
ในขันธ์ ๕ ? เพราะเหตุไร ?
๖. จัดเข้าในสังขารขันธ์ ฯ
เพราะความฟุ้งซ่านและรำคาญ เป็นเจตสิกธรรมที่เกิดขึ้นกับใจ ฯ
๗. อริยทรัพย์ คือทรัพย์เช่นไร ? เมื่อเทียบกับทรัพย์สินมีเงินทอง เป็นต้น
ดีกว่ากันอย่างไร ?
ดีกว่ากันอย่างไร ?
๗. คือ คุณงามความดีอย่างประเสริฐที่เกิดมีขึ้นในสันดาน มี ศรัทธา ศีล
เป็นต้น ฯ
เป็นต้น ฯ
ดีกว่ากัน เพราะเป็นคุณธรรมเครื่องบำรุงจิตให้อบอุ่น ไม่ต้องกังวล
เดือดร้อน ใครจะแย่งชิงไปไม่ได้ ใช้เท่าใดก็ไม่ต้องกลัวหมดสิ้น
ทั้งสามารถติดตามไปได้ถึงชาติหน้า เป็นที่พึ่งในสัมปรายภพได้ด้วย ฯ
เดือดร้อน ใครจะแย่งชิงไปไม่ได้ ใช้เท่าใดก็ไม่ต้องกลัวหมดสิ้น
ทั้งสามารถติดตามไปได้ถึงชาติหน้า เป็นที่พึ่งในสัมปรายภพได้ด้วย ฯ
๘. คิหิปฏิบัติ คืออะไร ? หมวดธรรมต่อไปนี้ คือ
๑. อิทธิบาท ๔
๒. สังคหวัตถุ ๔
๓. อธิษฐานธรรม ๔
๔. ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ ๔
๕. ปาริสุทธิศีล ๔
หมวดไหนมีในคิหิปฏิบัติ ?
๘. คือ หลักปฏิบัติของคฤหัสถ์ ฯ
ข้อ ๒. และข้อ ๔. มีในคิหิปฏิบัติ ฯ
๙. ผู้อยู่ครองเรือนควรมีธรรมของฆราวาสเป็นหลักปฏิบัติจึงจะอยู่เป็นสุข
ธรรมของฆราวาสนั้นมีอะไรบ้าง ?
ธรรมของฆราวาสนั้นมีอะไรบ้าง ?
๙. มี
๑. สัจจะ สัตย์ซื่อต่อกัน
๒. ทมะ รู้จักข่มจิตของตน
๓. ขันติ อดทน
๔. จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน ฯ
๑๐. นาย ก เป็นผู้ฉลาดในการเล่นพนันฟุตบอล เขาหวังให้นาย ข ผู้เป็น
เพื่อน มีเงินทองไว้ก่อร่างสร้างตัว จึงชักชวน นาย ข ให้เล่นด้วย นาย ก
จัดเข้าในประเภทมิตรแนะประโยชน์ได้หรือไม่ ? เพราะเหตุไร ?
เพื่อน มีเงินทองไว้ก่อร่างสร้างตัว จึงชักชวน นาย ข ให้เล่นด้วย นาย ก
จัดเข้าในประเภทมิตรแนะประโยชน์ได้หรือไม่ ? เพราะเหตุไร ?
๑๐. ไม่ได้ ฯ
เพราะ นาย ก กำลังชักชวนในทางฉิบหาย ผิดลักษณะมิตรแนะ
ประโยชน์ ฯ
ประโยชน์ ฯ