ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี สอบในสนามหลวง วันศุกร์ ที่ ๒๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๕

 ๑.     ๑.๑  คนที่ทำอะไรมักพลั้งพลาด เพราะขาดธรรมอะไร  ?

          ๑.๒ ผู้ได้ชื่อว่ากตัญญูกตเวทีบุคคล  เพราะปฏิบัติตนอย่างไร ?

 ๑.     ๑.๑  เพราะขาดสติ ความระลึกได้ก่อนแต่จะทำ และขาดสัมปชัญญะ ความรู้ตัว
                ในขณะทำ ฯ

          ๑.๒ เพราะเป็นผู้รู้อุปการะที่ท่านทำแล้ว และตอบแทน ฯ

 ๒.    ๒.๑ พระรัตนตรัยมีอะไรบ้าง ?

          ๒.๒ รัตนะที่ ๑ หมายถึงใคร ?  จงอธิบาย

 ๒.     ๒.๑ มีพระพุทธ ๑   พระธรรม ๑   พระสงฆ์ ๑ ฯ

          ๒.๒ หมายถึงพระพุทธเจ้า ฯ ได้แก่ท่านผู้สอนให้ประชุมชนประพฤติชอบด้วยกาย
                 วาจา ใจ ตามพระธรรมวินัยที่ท่านเรียกว่า พระพุทธศาสนา ฯ

 ๓.     ๓.๑ โอวาทของพระพุทธเจ้า ๓ อย่าง มีอะไรบ้าง ?

          ๓.๒ บุคคลผู้หวังความเจริญ ควรตั้งอยู่ในธรรมอะไร ?   มีอะไรบ้าง ?

 ๓.    ๓.๑ ๑) เว้นจากทุจริต คือ ประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา ใจ

                 ๒) ประกอบสุจริต คือ ประพฤติชอบด้วยกาย วาจา ใจ

                 ๓) ทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจ มีโลภ โกรธ หลง เป็นต้น ฯ

          ๓.๒ ควรตั้งอยู่ในวุฑฒิธรรม ฯ   มี

                 ๑) คบสัตบุรุษ

                 ๒) ฟังคำสั่งสอนของท่านโดยเคารพ

                 ๓) ตริตรองให้รู้จักสิ่งที่ดีหรือชั่วโดยอุบายที่ชอบ

                 ๔) ประพฤติธรรมสมควรแก่ธรรมซึ่งได้ตรองเห็นแล้ว ฯ

 ๔.    ๔.๑  ผู้ประกอบกิจการงานสำเร็จตามความประสงค์เพราะประพฤติธรรมอะไร ?
                มีอะไรบ้าง ?

          ๔.๒ คำว่าทุกข์ได้แก่อะไร ?   มีสาเหตุมาจากอะไร ?

 ๔.     ๔.๑  เพราะประพฤติอิทธิบาท ๔  มี

                        ๑) ฉันทะ  พอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น

                        ๒) วิริยะ  เพียรประกอบสิ่งนั้น

                        ๓) จิตตะ  เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้น ไม่วางธุระ

                        ๔) วิมังสา  หมั่นตริตรองพิจารณาเหตุผลในสิ่งนั้น ฯ

          ๔.๒ ได้แก่ความไม่สบายกายไม่สบายใจ ฯ  มีสาเหตุมาจากตัณหา
                ความทะยานอยาก ฯ

 ๕.     ๕.๑  "รู้รักสามัคคี" เกิดขึ้นเพราะปฏิบัติธรรมอะไร ?

          ๕.๒ อปริหานิยธรรม คืออะไร ?   มีกี่ข้อ ? จงแสดงมา ๑ ข้อ

๕.      ๕.๑  สาราณิยธรรม ฯ

          ๕.๒ คือธรรมไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม   มี ๗ ข้อ ฯ  (ตอบข้อใดข้อหนึ่ง) คือ

                        ๑) หมั่นประชุมกันเนืองนิตย์

                        ๒) เมื่อประชุมก็พร้อมเพรียงกันประชุม เมื่อเลิกประชุมก็พร้อมเพรียง
                            กันเลิกและพร้อมเพรียงกันช่วยทำกิจที่สงฆ์จะต้องทำ

                        ๓) ไม่บัญญัติสิ่งที่พระพุทธเจ้าไม่บัญญัติขึ้น ไม่ถอนสิ่งที่พระองค์ทรง
                            บัญญัติไว้แล้ว สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบทตามที่พระองค์ทรง
                            บัญญัติไว้

                        ๔) ภิกษุเหล่าใดเป็นผู้ใหญ่ เป็นประธานในสงฆ์ เคารพนับถือภิกษุเหล่านั้น
                   เชื่อฟังถ้อยคำของท่าน

                        ๕) ไม่ลุอำนาจแก่ความอยากที่เกิดขึ้น

                        ๖) ยินดีในเสนาสนะป่า

                        ๗) ตั้งใจอยู่ว่า เพื่อนภิกษุสามเณรซึ่งเป็นผู้มีศีล ซึ่งยังไม่มาสู่อาวาส ขอให้มา                          ที่มาแล้ว ขอให้อยู่เป็นสุข ฯ

 ๖.     ๖.๑  มัตตัญญุตา ความเป็นผู้รู้ประมาณ ในสัปปุริสธรรม  มีอธิบายไว้อย่างไร ?

          ๖.๒ คำว่า  เจรจาชอบ  ในมรรคมีองค์ ๘ นั้น คือเจรจาอย่างไร ?

 ๖.      ๖.๑  ความเป็นผู้รู้ประมาณในการแสวงหาเครื่องเลี้ยงชีวิตแต่โดยทางที่ชอบและรู้จัก
                ประมาณในการบริโภคแต่พอควร ฯ

          ๖.๒ คือเว้นจากพูดเท็จ เว้นจากพูดส่อเสียด เว้นจากพูดคำหยาบ และเว้นจากพูด
                เพ้อเจ้อ ฯ

 ๗.     ๗.๑ นาถกรณธรรมคืออะไร ?

          ๗.๒ นาถกรณธรรมข้อว่า กัลยาณมิตตตา หมายความว่าอย่างไร ?

 ๗.     ๗.๑ คือธรรมทำที่พึ่ง ฯ

          ๗.๒ ความเป็นผู้มีเพื่อนดีงาม ไม่คบคนชั่ว ฯ

 ๘.     ๘.๑ มิตรแท้ ๔ จำพวก คือใครบ้าง ?

          ๘.๒ คำต่อไปนี้แปลว่าอย่างไร ?

                        ก) อติถิพลี

                        ข) ปุพพเปตพลี

 ๘.     ๘.๑ คือ

                        ๑) มิตรมีอุปการะ                                                                                                ๒)        มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์

                        ๓) มิตรแนะประโยชน์                                                     

                        ๔) มิตรมีความรักใคร่ ฯ

          ๘.๒        ก) การต้อนรับแขก

                        ข) การทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย ฯ

 ๙.     ๙.๑  คำว่า อุบาสก  อุบาสิกา  แปลว่าอะไร ?

          ๙.๒ การค้าขายยาเสพติดมียาบ้าเป็นต้นจัดเข้าในมิจฉาวณิชชาข้อไหน ?

 ๙.     ๙.๑  อุบาสก  แปลว่า ชายผู้เข้าถึงพระรัตนตรัย

                 อุบาสิกา แปลว่า หญิงผู้เข้าถึงพระรัตนตรัย ฯ

          ๙.๒ การค้าขายน้ำเมา ฯ

๑๐.  ๑๐.๑ การถือมงคลตื่นข่าวคือถืออย่างไร ? พระพุทธศาสนาสอนให้ถืออย่างนั้นหรือ
                อย่างไร ?

       ๑๐.๒ สมณพราหมณ์ เมื่อได้รับการบำรุงแล้ว ย่อมอนุเคราะห์กุลบุตรอย่างไรบ้าง ?

๑๐.  ๑๐.๑  ถือว่านี้ฤกษ์ดี ยามดี เป็นมงคลดี นี้ฤกษ์ไม่ดี ยามไม่ดี ไม่เป็นสวัสดิมงคล ฯ 

                 พระพุทธศาสนาสอนไม่ให้ถือเช่นนั้น สอนให้เชื่อว่า เรามีกรรมเป็นของของตน

                 เราทำดีจักได้ดี ทำชั่วจักได้ชั่ว ฯ

       ๑๐.๒ อย่างนี้ คือ

                        ๑) ห้ามไม่ให้กระทำความชั่ว                    

                        ๒) ให้ตั้งอยู่ในความดี

                        ๓) อนุเคราะห์ด้วยน้ำใจอันงาม                 

                        ๔) ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง

                        ๕) ทำสิ่งที่เคยฟังแล้วให้แจ่ม                    

                        ๖) บอกทางสวรรค์ให้ ฯ

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระธรรมกวี	วัดราชาธิวาสวิหาร
		๒.	พระราชรัตนดิลก	วัดปทุมคงคา
		๓.	พระศรีสิทธิเมธี	วัดดุสิดาราม
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม