ปัญหาและเฉลยธรรม นักธรรมชั้นตรี สอบในสนามหลวง พ.ศ. ๒๕๔๓ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๓
๑. | ๑.๑ | โลกเดือดร้อนวุ่นวายในปัจจุบันนี้ เพราะขาดธรรมอะไร ? |
| ๑.๒ | บุคคลมีกาย วาจา ใจ งดงามเพราะปฏิบัติธรรมอะไร ? |
๑. | ๑.๑ | เพราะขาดธรรมคุ้มครองโลก ๒ อย่างคือ ๑) หิริ ความละอายแก่ใจ ๒) โอตตัปปะ ความเกรงกลัว |
| ๑.๒ | เพราะปฏิบัติธรรมอันทำให้งาม ๒ อย่างคือ ๑) ขันติ ความอดทน ๒) โสรัจจะ ความเสงี่ยม |
๒. | ๒.๑ | ทุจริต คืออะไร ? มีเท่าไร ? อะไรบ้าง ? |
| ๒.๒ | คนที่รับปากรับคำเขาไว้แล้ว แต่ไม่ทำตามนั้นจัดเข้าในทุจริตข้อไหน ? |
๒. | ๒.๑ | ทุจริต คือประพฤติชั่ว ประพฤติเสียหาย มี ๓ คือ ๑) ประพฤติชั่วด้วยกาย เรียก กายทุจริต ๒) ประพฤติชั่วด้วยวาจา เรียก วจีทุจริต ๓) ประพฤติชั่วด้วยใจ เรียก มโนทุจริต |
| ๒.๒ | จัดเข้าในวจีทุจริต |
๓. | ๓.๑ | มูลเหตุที่ทำให้บุคคลทำความชั่วเรียกว่าอะไร ? มีอะไรบ้าง ? |
| ๓.๒ | สิ่งเป็นที่ตั้งแห่งการบำเพ็ญบุญเรียกว่าอะไร ? โดยย่อมีเท่าไร ? อะไรบ้าง ? |
๓. | ๓.๑ | เรียกว่า อกุศลมูล หมายถึงรากเง่าของอกุศล มี ๓ คือ ๑) โลภะ อยากได้ ๒) โทสะ คิดประทุษร้ายเขา ๓) โมหะ หลง ไม่รู้จริง |
| ๓.๒ | เรียกว่า บุญกิริยาวัตถุ โดยย่อมี ๓ คือ ๑) ทานมัย บุญสำเร็จด้วยการบริจาคทาน ๒) สีลมัย บุญสำเร็จด้วยการรักษาศีล ๓) ภาวนามัย บุญสำเร็จด้วยการเจริญภาวนา |
๔. | ๔.๑ | หลักธรรมดุจล้อรถนำไปสู่ความเจริญ มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| ๔.๒ | อันตรายของภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ ข้อไหนเป็นอันตรายที่สุด ? เพราะเหตุไร ? |
๔. | ๔.๑ | มี ๔ อย่างคือ ๑) ปฏิรูปเทสวาสะ อยู่ในประเทศอันสมควร ๒) สัปปุริสูปัสสยะ คบสัตบุรุษ ๓) อัตตสัมมาปณิธิ ตั้งตนไว้ชอบ ๔) ปุพเพกตปุญญตา ความเป็นผู้ได้ทำความดีไว้ในปางก่อน |
| ๔.๒ | ข้อ ๓ คือ เพลิดเพลินในกามคุณ ทะยานอยากได้สุขยิ่ง ๆ ขึ้นไป เป็นอันตรายที่สุด เพราะอันตรายข้ออื่น ๆ ย่อมรวมลงในกามคุณทั้งสิ้น |
๕. | ๕.๑ | อธิษฐานธรรมคือธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจ มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| ๕.๒ | ผู้ที่ทำงานไม่สำเร็จผลตามที่มุ่งหมายเพราะขาดคุณธรรมอะไรบ้าง ? |
๕. | ๕.๑ | มี ๔ อย่างคือ ๑) ปัญญา รอบรู้สิ่งที่ควรรู้ ๒) สัจจะ ความจริงใจ คือประพฤติสิ่งใดก็ให้ได้จริง ๓) จาคะ สละสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความจริงใจ ๔) อุปสมะ สงบใจจากสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความสงบ |
| ๕.๒ | เพราะขาดอิทธิบาท คือ คุณเครื่องให้สำเร็จความประสงค์ ๔ อย่างคือ ñ) ©Ñ¹·Ð ¾Íã¨ÃÑ¡ã¤Ãèã¹ÊÔ觹Ñé¹ ๒) วิริยะ เพียรประกอบสิ่งนั้น ๓) จิตตะ เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้นไม่วางธุระ ๔) วิมังสา หมั่นตริตรองพิจารณาเหตุผลในสิ่งนั้น |
๖. | ๖.๑ | อินทรีย์ ๖ กับอารมณ์ ๖ มีความสัมพันธ์กันอย่างไร ? |
| ๖.๒ | อะไรเรียกว่า สัมผัส ? |
๖. | ๖.๑ | มีความสัมพันธ์กันอย่างนี้ ตา เป็นใหญ่ในการเห็นอารมณ์ คือรูป หู เป็นใหญ่ในการฟังอารมณ์ คือเสียง จมูก เป็นใหญ่ในการสูดดมอารมณ์ คือกลิ่น ลิ้น เป็นใหญ่ในการลิ้มอารมณ์ คือรส กาย เป็นใหญ่ในการถูกต้องอารมณ์ คือโผฏฐัพพะ ใจ เป็นใหญ่ในการรู้อารมณ์ คือธรรม |
| ๖.๒ | การกระทบกันระหว่างอายตนะภายในมี ตา เป็นต้น กับอายตนะ ภายนอก มีรูปเป็นต้น เกิดความรู้ขึ้น เรียกว่า จักขุวิญญาณ เป็นต้น ทั้ง ๓ อย่างนี้ รวมกันในขณะเดียวกัน เรียกว่า สัมผัส |
๗. | ๗.๑ | มละคือมลทิน หมายถึงอะไร ? |
| ๗.๒ | มลทินข้อที่ ๑ และข้อที่ ๙ คืออะไร ? แก้ด้วยธรรมอะไร ? |
๗. | ๗.๑ | หมายถึงกิเลสเป็นเครื่องทำจิตให้เศร้าหมอง ไม่ผ่องใส |
| ๗.๒ | มลทินข้อที่ ๑ คือ โกรธ แก้ด้วยเจริญเมตตา และมลทินข้อที่ ๙ คือ เห็นผิด แก้ด้วยสัมมาทิฏฐิ |
๘. | ๘.๑ | เหตุให้เกิดประโยชน์ในปัจจุบันเรียกว่าอะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| ๘.๒ | เมื่อปฏิบัติตามเหตุนั้นแล้วจะได้รับผลอะไร ? |
๘. | ๘.๑ | เรียกว่าทิฏฐธัมมิกัตถะ มี ๔ อย่างคือ ๑) อุฏฐานสัมปทา ถึงพร้อมด้วยความหมั่น ๒) อารักขสัมปทา ถึงพร้อมด้วยการรักษา ๓) กัลยาณมิตตตา ความมีเพื่อนเป็นคนดี ๔) สมชีวิตา ความเลี้ยงชีวิตตามสมควร |
| ๘.๒ | จะได้รับผล คือ ทรัพย์ ยศ ไมตรี เป็นต้นในปัจจุบัน |
๙. | ๙.๑ | ตระกูลอันมั่งคั่งจะตั้งอยู่ได้นานเพราะสถานใดบ้าง ? |
| ๙.๒ | ฆราวาสผู้ครองเรือนควรตั้งอยู่ในธรรมข้อใดบ้าง ? |
๙. | ๙.๑ | เพราะสถาน ๔ คือ ๑) แสวงหาพัสดุที่หายแล้ว ๒) บูรณะพัสดุที่คร่ำคร่า ๓) รู้จักประมาณในการบริโภคสมบัติ ๔) ตั้งสตรีหรือบุรุษผู้มีศีลให้เป็นแม่เรือนพ่อเรือน |
| ๙.๒ | ควรตั้งอยู่ในฆราวาสธรรม ๔ คือ ๑) สัจจะ สัตย์ซื่อต่อกัน ๒) ทมะ รู้จักข่มจิตของตน ๓) ขันติ อดทน ๔) จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน |
๑๐. | ๑๐.๑ | จงเขียนศีล ๕ ข้อที่ ๕ พร้อมทั้งคำแปล |
| ๑๐.๒ | สมบัติและวิบัติของอุบาสกอุบาสิกามีอะไรบ้าง ? |
๑๐. | ๑๐.๑ | สุราเมรยมัชชปมาทัฏฐานา เวรมณี แปลความว่า เว้นจากการดื่มน้ำเมา คือสุราและเมรัย อันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท |
| ๑๐.๒ | มี ๑) ประกอบด้วยศรัทธา ๒) มีศีลบริสุทธิ์ ๓) ไม่ถือมงคลตื่นข่าว คือเชื่อกรรม ไม่เชื่อมงคล ๔) ไม่แสวงหาเขตบุญนอกพระพุทธศาสนา ๕) บำเพ็ญบุญแต่ในพระพุทธศาสนา ตรงข้ามกับสมบัติทั้ง ๕ นี้ เป็นวิบัติของอุบาสกอุบาสิกา |