ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นตรี สอบในสนามหลวง วันจันทร์ ที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔
| ๑. | ๑.๑ | พุทธบัญญัติ มูลบัญญัติ อนุบัญญัติ คืออะไร ? |
| | ๑.๒ | อกรณียกิจคืออะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| ๑. | ๑.๑ | พุทธบัญญัติ คือข้อที่พระพุทธเจ้าทรงตั้งไว้เป็นบทบังคับให้ภิกษุประพฤติ มูลบัญญัติ คือข้อที่ทรงบัญญัติไว้เดิม อนุบัญญัติ คือข้อที่ทรงบัญญัติเพิ่มเติมภายหลัง |
| | ๑.๒ | อกรณียกิจ คือกิจที่บรรพชิตไม่ควรทำ มี ๔ อย่างคือ เสพเมถุน ๑ ลักของเขา ๑ ฆ่าสัตว์ ๑ พูดอวดคุณพิเศษที่ไม่มีในตน ๑ |
| ๒. | ๒.๑ | คำว่า ต้องอาบัติ หมายความว่าอย่างไร ? |
| | ๒.๒ | อาบัติมีโทษกี่สถาน ? อะไรบ้าง ? |
| ๒. | ๒.๑ | หมายความว่า ต้องโทษคือมีความผิดฐานละเมิดข้อที่พระพุทธเจ้าทรงห้าม |
| | ๒.๒ | มี ๓ สถานคือ อย่างหนัก อย่างกลาง อย่างเบา |
| ๓. | ๓.๑ | ท่านเปรียบพระวินัยเหมือนด้ายร้อยดอกไม้ หมายความว่าอย่างไร ? |
| | ๓.๒ | ภิกษุรักษาพระวินัยดีแล้ว ย่อมได้อานิสงส์อย่างไร ? |
| ๓. | ๓.๑ | หมายความว่า ด้ายร้อยดอกไม้ควบคุมดอกไม้ไว้ไม่ให้กระจัดกระจายฉันใด พระวินัยย่อมรักษาสงฆ์ให้ตั้งอยู่เป็นอันดีฉันนั้น |
| | ๓.๒ | ย่อมได้อานิสงส์ คือไม่ต้องเดือดร้อนใจ ได้รับความแช่มชื่นว่า ได้ประพฤติดีงาม จะเข้าหมู่ภิกษุผู้มีศีลก็องอาจไม่สะทกสะท้าน |
| ๔. | ๔.๑ | อาบัติที่เป็นโลกวัชชะหมายความว่าอย่างไร ? จงยกตัวอย่างประกอบ |
| | ๔.๒ | อาบัติที่เป็นปัณณัตติวัชชะหมายความว่าอย่างไร ? จงยกตัวอย่างประกอบ |
| ๔. | ๔.๑ | หมายความว่า อาบัติที่มีโทษซึ่งภิกษุทำเป็นความผิดความเสีย คนสามัญทำ ก็เป็นความผิดความเสียเหมือนกัน เช่น ทำโจรกรรม เป็นต้น |
| | ๔.๒ | หมายความว่า อาบัติที่มีโทษเฉพาะภิกษุทำ แต่คนสามัญทำไม่เป็นความผิดความเสีย เช่น ขุดดิน เป็นต้น |
| ๕. | ๕.๑ | ภิกษุฆ่าสัตว์ให้ตายเป็นอาบัติอะไร ? |
| | ๕.๒ | ภิกษุพยายามจะฆ่าตนเองเป็นอาบัติอะไร ? |
| ๕. | ๕.๑ | ถ้าเป็นสัตว์มนุษย์ เป็นอาบัติปาราชิก สัตว์ที่เรียกว่าอมนุษย์ เช่นยักษ์ เปรต และดิรัจฉานมีฤทธิ์จำแลงกายเป็นมนุษย์ได้ เป็นอาบัติถุลลัจจัย ดิรัจฉานทั่วไป เป็นอาบัติปาจิตตีย์ |
| | ๕.๒ | เป็นอาบัติทุกกฏ |
| ๖. | ๖.๑ | พูดอย่างไรเรียกว่า อวดอุตตริมนุสสธรรม ? |
| | ๖.๒ | ภิกษุพูดอวดอุตตริมนุสสธรรมซึ่งไม่มีจริงในตน เมื่อคนอื่นฟังแล้วเข้าใจแต่ไม่เชื่อ ภิกษุนี้จะต้องอาบัติอะไร ? |
| ๖. | ๖.๑ | พูดอวดคุณพิเศษอันยิ่งของมนุษย์ เช่น ฌาน วิโมกข์ สมาธิ สมาบัติ มรรค ผล นิพพาน เรียกว่า อวดอุตตริมนุสสธรรม |
| | ๖.๒ | ต้องอาบัติปาราชิก |
| ๗. | ๗.๑ | จงอธิบายความหมายของคำต่อไปนี้ อเตกิจฉา อจิตตกะ |
| | ๗.๒ | คำว่า มาตุคาม (หญิง) ในสังฆาทิเสสสิกขาบทที่ ๒, ๓, ๔, ต่างกันอย่างไร ? |
| ๗. | ๗.๑ | อเตกิจฉา อาบัติที่แก้ไขไม่ได้ อจิตตกะ อาบัติที่ไม่จงใจ |
| | ๗.๒ | มาตุคาม ในสิกขาบทที่ ๒ หมายถึง หญิงมนุษย์โดยที่สุดเกิดในวันนั้น มาตุคาม ในสิกขาบทที่ ๓, ๔ หมายถึง หญิงผู้รู้เดียงสา |
| ๘. | ๘.๑ | คำว่า นิสสัคคิยปาจิตตีย์ หมายความว่าอย่างไร ? |
| | ๘.๒ | ปาจิตตีย์แบ่งเป็น นิสสัคคิยปาจิตตีย์ และสุทธิกปาจิตตีย์ เพราะเหตุไร ? |
| ๘. | ๘.๑ | หมายความว่า อาบัติปาจิตตีย์ที่จำต้องสละสิ่งของ |
| | ๘.๒ | เพราะว่านิสสัคคิยปาจิตตีย์นั้น จำต้องเสียสละวัตถุอันเป็นเหตุให้ต้องอาบัตินั้นเสียก่อน จึงแสดงอาบัติได้ ส่วนสุทธิกปาจิตตีย์นั้น ภิกษุพึงแสดงอาบัติได้เลย ไม่มีวัตถุใด ๆ ที่จำต้องสละ |
| ๙. | ๙.๑ | ภิกษุนำ เตียง ตั่ง ฟูก เก้าอี้ ของสงฆ์ ไปใช้ในที่แจ้งแล้ว ครั้นหลีกไปจากที่นั้น ไม่เก็บหรือไม่มอบหมายให้ผู้อื่นเก็บให้เรียบร้อย ต้องอาบัติอะไรหรือไม่ ? |
| | ๙.๒ | ภิกษุเข้าบ้านในเวลาวิกาล โดยไม่บอกลาภิกษุอื่นในวัด ต้องอาบัติอะไรหรือไม่ ? |
| ๙. | ๙.๑ | ต้องอาบัติปาจิตตีย์ |
| | ๙.๒ | ต้องอาบัติปาจิตตีย์ เว้นไว้แต่มีกิจรีบด่วน |
| ๑๐. | ๑๐.๑ | เสขิยวัตรคืออะไร ? มีกี่สิกขาบท ? |
| | ๑๐.๒ | ภิกษุไม่เอื้อเฟื้อในเสขิยวัตร ปฏิบัติผิดธรรมเนียม ต้องอาบัติอะไร ? |
| ๑๐. | ๑๐.๑ | คือวัตรหรือธรรมเนียมที่ควรศึกษา , มี ๗๕ สิกขาบท |
| | ๑๐.๒ | ต้องอาบัติทุกกฏ |
| ผู้ออกข้อสอบ | : | ๑. | พระเทพสีมาภรณ์ | วัดพระนารายณ์มหาราช จ.นครราชสีมา |
| | | ๒. | พระราชปริยัติดิลก | วัดบพิตรพิมุข |
| | | ๓. | พระศรีรัชมงคลเมธี | วัดอาวุธวิกสิตาราม |
| ตรวจ/ปรับปรุง | : | โดยสนามหลวงแผนกธรรม | ||