Overjustification effect

เมื่อ ตอนเรียนวิชาพฤติกรรมองค์การ ได้รู้ว่าการจูงใจคนนั้นควรต้องมีรางวัล (Reward) หรือการลงโทษ (Punishment) เสริมด้วยเพื่อให้คนมีความอยากจะทำ หรืออยากจะไม่ทำมากขึ้นไปอีก แต่ความจริงอะไรที่เกี่ยวกับคนมันก็จะซับซ้อนกว่านั้น ไม่ง่ายๆแบบที่ว่า

มี การค้นพบหนึ่งเรียกว่า Overjustification effect หรือการที่พฤติกรรมของคนจะเปลี่ยนไปเมื่อเกิดการใช้รางวัลเข้ามาเสริม โดยนักวิจัยเขาทำการจับเด็กเล็กที่ชอบการวาดรูป มาแบ่งออกเป็นสามกลุ่ม กลุ่มแรกแจ้งก่อนเลยว่าถ้าวาดรูปจะได้ใบประกาศพร้อมเหรียญ กลุ่มที่สองไม่ให้เลย กลุ่มที่สามให้ในภายหลังการวาดรูป (Surprise) ซึ่งผลก็คือเด็กที่ชอบวาดรูปอยู่แล้ว เมื่อทราบว่าพวกเขาจะได้รางวัล ความสนใจและเนื้องานที่ออกมาก็ด้อยคุณค่าลง แย่กว่ากลุ่มที่ไม่ได้บอกล่วงหน้าว่าจะได้รางวัลหรือกลุ่มที่ไม่ได้รางวัล ด้วยซ้ำ

งานวิจัยนี้สรุปไปว่าการใช้ Reward สามารถบั่นทอนความอยากทำสิ่งต่างๆลง ยิ่งหากสิ่งเหล่านั้นคนที่ทำมีความสนใจจะทำอยู่แล้วเป็นพื้นฐาน การให้รางวัลจูงใจจะทำให้เกิดพฤติกรรม "ขอไปที" มากกว่า ข้อเสนอแนะคือการวิจัยคือในงานลักษณะแบบนี้ การให้สิ่งตอบแทนแบบง่ายๆ เช่นคำชมเชย คำขอบคุณ การตอบรับอย่างยิ้มแย้ม เท่านี้ก็เพียงพอแล้วและเสริมการจูงใจได้ดีกว่า

การใช้ Reward แบบเป็นชิ้นอัน ควรกระทำในงานที่ยากกว่าปกติแต่สำเร็จ หรืองานที่ไม่ค่อยมีใครอยากทำมากกว่า แต่ถ้าเป็นงานที่เสียสละ หรือผู้ทำ ทำไปเพราะอยากทำโดยส่วนตัว การให้รางวัลนั้นทำให้สถานการณ์แย่ลงมากกว่าดึงขึ้น