0047: วิธีสังเกตองค์กรที่ดี

เป็น เรื่องยากเหมือนกันที่เราจะรู้ว่า บจ.ไหนเป็นองค์กรที่มีการจัดการที่ดีบ้าง ข่าวสารเกี่ยวกับหุ้นสมัยนี้บอก อะไรเราน้อยมากเกี่ยวกับความเป็นองค์กรที่ดีของ บจ. บางคนพูดติดตลกว่า ถ้าอยากรู้จริงๆ ต้องลงทุนไปสมัครเป็นพนักงานบริษัทสักพัก ถึงจะรู้จริงว่าแต่ละแห่งเป็นอย่างไร อย่าให้ถึงกับต้องทำขนาดนั้นเลย ผมมีวิธีสังเกตองค์กรที่ดีแบบคนที่มองอยู่ห่างๆ 5 ข้อครับ
1. องค์กรที่ดีมักสามารถบอกเป้าหมายที่ชัดเจนได้ ลองอ่านบทสัมภาษณ์ ของผู้บริหารตามที่ต่างๆ ดูว่า ผู้บริหารสามารถบอกเป้าหมายของบริษัทได้อย่างลึกซึ้ง มีเหตุผลมีผลมากแค่ไหน บริษัทต้องการมุ่งไปทางไหนในอนาคต วัดผลเมื่อไรและ อย่างไร ถ้าบอกได้ด้วยว่า ตัวเองไม่ควรทำอะไร หรือไม่ถนัดอะไร ก็จะยิ่งเป็นสัญญาณที่ดีมากๆ เพราะแสดงว่าเป็นองค์กรที่รู้จักตัวเองเป็นอย่างดี ส่วนใหญ่แล้วองค์กรที่ บอกว่า ตัวเองต้องการจะทำทุกอย่างหรือทำครบวงจร คือองค์กรที่ยังไม่มีเป้าหมายที่ชัดเจน 
วิธี นี้เป็นวิธีที่ไม่ยากเกินความสามารถของนักลงทุน ผมขอเน้นว่าให้ดูว่าชัดเจนแค่ไหน ไม่ใช่ให้ดูว่าเป้าหมายฟังดูดีหรือไม่ดี ดีหรือไม่ดีนั้น ถ้าคุณไม่รู้จัก ธุรกิจนั้นดีพอ คุณอาจจะมองผิดก็ได้ แต่เรื่องความชัดเจนนั้น คุณไม่ต้องเชี่ยวชาญในธุรกิจนั้นก็ประเมินได้ คุณอาจรู้สึกว่าแค่มีเป้าหมาย ที่ชัดเจนแค่นี่มันจะสำคัญแค่ไหนกันเชียว แต่ผมอยากจะบอกว่าทุกวันนี้มีองค์กรส่วนน้อยเท่านั้นที่สามารถสร้างเป้าหมาย ที่ชัดเจนออกมาได้ การมีเป้าหมายที่ชัดเจนคือจุดเริ่มแรกของการจัดการที่ดีเลยทีเดียว 
2. องค์กรที่ดีมักสามารถเข็นสิ่งใหม่ๆ ออกมาให้เห็นได้ องค์กรที่มีการเมืองภายในมากๆ ระบบภายในมักกำลังเป็นอัมพาตอยู่ ทำให้ไม่สามารถเข็นนโยบายใหม่ๆ ออกมาได้เลย ดังนั้นการที่องค์กรสามารถเข็นสิ่งใหม่ๆ ออกมาได้โดยเฉพาะอย่างยิ่งสิ่งที่ต้องใช้ความคิดสร้างสรรค์ เช่น ผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ที่มีความคิดสร้างสรรค์ เพิ่มสายธุรกิจใหม่ๆ มาตรการปรับปรุงหน่วยงานใหม่ๆ ย่อมเป็นสัญญาณที่ทำให้เรารู้ว่าภายในองค์กรนั้นไม่ได้กำลังเป็นอัมพาตอยู่ ส่วนสิ่งใหม่ๆ เหล่านั้นจะเวิร์คหรือไม่เป็นอีกประเด็นหนึ่ง บริษัทที่ทั้งปีทั้งชาติไม่เคยมีความเคลื่อนไหวใหม่ใดๆ ออกมาเลย เคยทำอะไรอยู่ก็ทำอย่างนั้นชั่วนาตาปี เป็นบริษัทที่น่าสงสัยอย่างยิ่งว่า กำลังมีปัญหาที่เรื้อรังภายในองค์กรอยู่หรือเปล่า
3. องค์กรที่ดีจะต้องไม่มีสัญญาณใดๆ ที่แสดงให้เห็นว่ามีพฤติกรรมใช้จ่ายอย่างสุรุ่ยสุร่าย เช่น อาคารสำนักงานใหญ่ที่ดูหรูหราเกินตัว การตอบแทนผู้บริหารด้วยรถยนต์ราคาแพงๆ นอกจากนี้ การประกาศลดค่าใช้จ่ายครั้งใหญ่ยังถือเป็นสัญญาณร้ายอีกด้วย เพราะองค์กรที่ดีจะมีการควบคุมภายในที่ดีและใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าอยู่ แล้ว วันดีคืนดีจึงไม่จำเป็นต้องลุกขึ้นมาลดค่าใช้จ่ายครั้งยิ่งใหญ่   
4. องค์กรที่ดี คนที่เคยเป็นพนักงานจะพูดถึงในทางที่ดี การทำให้พนักงานที่ออกไปแล้วมีความทรงจำต่อองค์กรในแง่ดีนั้นไม่ใช่เรื่อง หมูๆ ส่วนพนักงานปัจจุบันนั้นผมว่าใช้วัดอะไรไม่ได้เพราะพนักงานปัจจุบันอาจพูด อะไรไม่ได้เต็มที่ แต่ข้อระวังของวิธีนี้ก็คือ อย่าตัดสินจากความเห็นของอดีตพนักงานแค่คนสองคน ควรมี sample size ที่ใหญ่พอสมควร ในขณะเดียวกัน การที่คู่แข่งชอบยกบริษัทขึ้นมาเป็นตัวเปรียบเทียบอยู่บ่อยๆ  ก็เป็นสัญญาณที่ดีอีกด้วย 
5. องค์กรที่ดีมักมี operating margin (EBIT/Sales) สูงกว่าคู่แข่งอย่างยั่งยืน เพราะนั้นแสดงถึงความสามารถในการสร้างมูลค่าเพิ่มได้สูงกว่าคู่แข่ง ไม่ควรเปรียบเทียบด้วย Gross margin เพราะองค์กรที่ดีแต่มีกลยุทธ์ price leader จะมี Gross Margin ที่ต่ำกว่าคู่แข่งได้ และก็ไม่ควรใช้ net profit margin ด้วย เพราะผลของ leverage อาจให้ได้ภาพที่บิดเบือน อย่างไรก็ตาม วิธีนี้มีข้อจำกัด เพราะต้องมีงบของคู่แข่งที่ทำธุรกิจที่เหมือนกันทุกประการให้เปรียบเทียบ เพราะถ้าคู๋แข่งทำธุรกิจอย่างอื่นปนด้วยจะทำให้ margin ที่เห็นในงบนั้นเปรียบเทียบกันแบบ apple-to-apple ไม่ได้
ถ้า คุณลงทุนแบบเก็งข่าวระยะสั้น การเป็นองค์กรที่มีการจัดการที่ดีอาจไม่ใช่เรื่องสำคัญเท่าไร เพราะช่วงประเดี๋ยวประด๋าวคุณจากไปจากบริษัทแล้ว แต่สำหรับคนที่คิดจะลงทุนแบบยินดีที่จะเติบโตไปเรื่อยๆ กับบริษัทนั้น การเป็นองค์กรที่มีการจัดการที่ดีนับว่าสำคัญมาก องค์กรที่มีการจัดการที่ดีเท่านั้นที่สร้างผลตอบแทนให้ผู้ถือหุ้นในระยะยาว ได้