ครุฑ ภุมมเทวา รุกขเทวา อากาสเทวา คือใคร?

*ครุฑ จัดเป็นเทวดาประเภทหนึ่ง อยู่ในการปกครองของ ท้าววิรุฬหก ผู้ปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้านทิศใต้ เหตุที่มาเกิดเป็นครุฑเพราะทำบุญเจือด้วยโมหะ ครุฑมีกำเนิดได้ 4แบบ คือ

แบบโอปปาติกะ เกิดแล้วโตทันที

แบบชลาพุชะ เกิดจากครรภ์

แบบอัณฑชะ เกิดจากฟองไข่

แบบสังเสทชะ เกิดจากเหงื่อไคล สิ่งหมักหมม

ครุฑ มีที่อยู่ตั้งแต่พื้นมนุษย์ ป่าหิมพานต์ ป่าไม้งิ้ว จนถึงชั้นจาตุมหาราชิกา (ป่าไม้งิ้วอยู่ชั้นที่สองรอบภูเขาสิเนรุ ส่วนชั้นที่หนึ่งอยู่ในมหาสมุทรสีทันดร เป็นที่อยู่ของพญานาค)

ครุฑชั้นสูงเกิดแบบโอปปาติกะ มีขนสีทอง มีเครื่องประดับแบบเทพบุตร-เทพธิดา มีชีวิตอยู่เหมือนเทวดา แปลงกายได้ จะเสวยสุทธาโภชน์ คือ อาหารทิพย์แบบเทวดา

ครุฑบางประเภทผูกเวรกับนาค ก็จะกินนาคเป็นอาหาร บางประเภทก็กินผลไม้หรือเนื้อสัตว์ ครุฑบางประเภทผูกเวรกับสัตว์นรกในยมโลก ก็จะสมัครใจไปเป็นเจ้าหน้าที่ลงทัณฑ์สัตว์นรก

ภุมมเทวา รุกขเทวา อากาสเทวา เทวดา ทั้ง 3ประเภทนี้ เป็นเทวดาชั้นล่าง มีวิมานอยู่บนพื้นดินเดียวกันกับที่มนุษย์อาศัยอยู่ เรียกชื่อตามที่อยู่ แต่ถือว่าเป็นชาวสรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้วย

ภุมมเทวา เป็น เทวดาที่อาศัยอยู่บนพื้นมนุษย์ อยู่ตามจอมปลวก เนินดิน ใต้ดิน ภูเขาแม่น้ำ บ้าน เจดีย์ ศาลา ซุ้มประตู เป็นต้น บางองค์มีวิมานเป็นของตน บางองค์ก็ไม่มี ต้องอาศัยวิมานขององค์อื่นอยู่

รุกขเทวา เป็นเทวดาที่อาศัยอยู่ตามกิ่งไม้หรือยอดไม้ต่างๆ ซึ่งสูงขึ้นไปกว่าพวกภุมมเทวา มีทั้งที่มีวิมานและไม่มีวิมานเป็นของตน

อากาสเทวา เป็นเทวดาที่มีวิมานอยู่กลางอากาศ สูงขึ้นไปจากพื้นดินประมาณ 1โยชน์ (ประมาณ 16กิโลเมตร)

***************

* มก. สุปัณณสังยุต เล่ม 27 หน้า 567