บทที่ 5.7 : ทรงเป็นผู้เสด็จไปดีแล้ว
พระพุทธคุณ ๙
๔. ทรงเป็นผู้เสด็จไปดีแล้ว
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงพระนามว่า “สุคโต” แปลว่า “ผู้เสด็จไปดีแล้ว” มีความหมายเป็น ๔ นัย คือ
๑) เสด็จไปดี
๒) เสด็จไปถูกต้อง
๓) เสด็จไปสู่ฐานะที่ดี
๔) เสด็จไปงาม
๑) เสด็จไปดี
หมายความ ว่า พระองค์ทรงประพฤติดี ทั้งทางกาย วาจา ใจ คือ กายสุจริต วจีสุจริต มโนสุจริต ทรงประพฤติสม่ำเสมอมาเป็นอเนกชาติ จนเมื่อพระบารมีเต็มเปี่ยมดับขันธ์จากชาติหนึ่งก็ไปสู่สุคติทุกชาติ ไม่ไปสู่ทุคติเลย เพราะเหตุนี้ จึงทรงพระนามว่า “สุคโต”
๒) เสด็จไปถูกต้อง
หมายความว่า พระองค์ทรงดำเนินกาย วาจา ใจ ไปในแนวอริยมรรค ได้แก่ มรรคมีองค์ ๘ ซึ่งย่อลงเป็น ศีล สมาธิ ปัญญา
ในเบื้องต้น พระองค์ทรงอบรมกายและวาจาด้วยศีล เรียกว่า ทรงดำเนินทางศีล ทรงมีศีลสะอาดบริสุทธิ์อย่างยิ่งจนปรากฏผลในการปฏิบัติเป็น “ดวงศีล” มีลักษณะเป็นดวงใสอยู่ที่ศูนย์กลางกาย
จาก นั้น ทรงอบรมใจด้วยสมาธิ โดยนำใจไปหยุดอยู่ตรงกลางดวงศีลนั้น หยุดสงบ จนราคะ โทสะ โมหะ อภิชฌา พยาบมาท เข้ามาครอบงำพระทัยของพระองค์ไม่ได้ พระทัยจึงใส บริสุทธิ์ เป็นสมาธิ หยุดนิ่งจนกระทั่ง “รู้” ผุดขึ้น เรียกว่า “ปัญญา” หยุด นิ่งเข้าไปเช่นนั้นจนเข้าถึงกายภายในที่ละเอียดประณีตยิ่งๆ ขึ้นเป็นลำดับ ตั้งแต่กายมนุษย์ละเอียด กายทิพย์ กายรูปพรหม กายอรูปพรหม จนถึงธรรมกาย แล้วอาศัยธรรมกายเข้าสมาบัติเห็นแจ้งอริยสัจต่อไป
เมื่อ ถูกส่วนแล้วจึงตกศูนย์ เข้าถึงความเป็นโสดบันบุคคล สกิทาคามีบุคคล อนาคามีบุคคลตามลำดับ จนเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะเหตุนี้จึงทรงพระนามว่า “สุคโต”
๓) เสด็จไปสู่ฐานะที่ดี
หมายความว่า เสด็จไปสู่ฐานะอันประเสริฐ และเป็นอมตะตลอดไป ดังพระบาลีว่า เขมํ ทิสํ คจฺฉมาโน แปลว่า ไปสู่แดนอันเกษม คือ นิพพาน ในขณะทรงมีพระชนม์อยู่ ก็เข้าสอุปาทิเสสนิพพาน หรือ นิพพานเป็น ซึ่งอยู่ในศูนย์กลางของธรรมกาย และเมื่อจะดับขันธ์ พระองค์ก็เข้าสมาบัติ อนุปาทิเสสนิพพาน หรืออายตนนิพพานก็จะดึงดูดธรรมกายของพระองค์เข้าสู่นิพพานไป เช่นนี้เรียกว่า เสด็จไปสู่แดนอันเกษม หรือเสด็จไปสู่ฐานะที่ดี เพราะเหตุนี้จึงทรงพระนามว่า “สุคโต”
๔) เสด็จไปงาม
หมายความ ว่า ทรงพระดำเนินงาม เช่น เมื่อครั้งเสด็จพระดำเนินไปโปรดปัญจวัคคีย์ยังป่าอิสิปตนะนั้น เสด็จพระดำเนินไปโดยพระบาท มีฉัพพรรณรังสีรุ่งโรจน์ จนแม้แต่สัตว์จตุบาททวิบาทที่ได้แลเห็น ต่างก็งงงันพากันหยุดนิ่งตะลึงไปหมด ทรงพระดำเนินงามหรือเสด็จไปงามเช่นนี้ จึงทรงพระนามว่า “สุคโต”