บทที่ 5.3 : พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงประกาศพระพุทธคุณ

ก่อน ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะทรงแสดงสามัญญผลที่ละเอียดประณีตยิ่งขึ้นไปนั้น พระองค์ได้รับสั่งกำชับให้พระเจ้าอชาตศัตรูตั้งพระทัยให้ดี แล้วจึงทรงประกาศพระคุณอันประเสริฐและยิ่งใหญ่ของพระองค์ ในฐานะพระสัมมาสัมพุทธเจ้าให้เป็นที่ประจักษ์แก่พระทัยของพระเจ้าอชาตศัตรู ว่า

“ มหาบพิตร พระตถาคตเสด็จอุบัติในโลกนี้ เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดีแล้ว ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรษที่ควรฝึกไม่มีผู้อื่นยิ่งกว่า เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกพระธรรม พระตถาคตพระองค์นั้น ทรงทำโลกนี้พร้อมเทวโลก มารโลก พรหมโลก ให้แจ้งชัดด้วยพระปัญญาอันยิ่งของพระองค์เอง แล้วทรงสอนหมู่สัตว์พร้อมทั้งสมณพราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ ให้รู้ตาม ทรงแสดงธรรมงามในเบื้องต้น งามในท่ามกลาง งามในที่สุด^๑ ทรงประกาศพรหมจรรย์อันบริสุทธิ์ พร้อมทั้งอรรถทั้งพยัญชนะบริบูรณ์สิ้นเชิง” ^๒

พระพุทธคุณ ๙

พระพุทธคุณอันประเสริฐของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่ทรงแสดงแก่พระเจ้าอชาตศัตรูนั้น

ประกอบด้วยองค์ ๙ คือ

๑. ทรงเป็นพระอรหันต์

๒. ทรงเป็นผู้ตรัสรู้เองโดยชอบ

๓. ทรงเป็นผู้ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ

๔. ทรงเป็นผู้เสด็จไปดีแล้ว

๕. ทรงเป็นผู้รู้แจ้งโลก

๖. ทรงเป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึกไม่มีผู้อื่นยิ่งกว่า

๗. ทรงเป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย

๘. ทรงเป็นผู้เบิกบานแล้ว

๙. ทรงเป็นผู้จำแนกธรรม

--------------------------------

^๑ ทรงแสดงธรรมงาม หมายถึง ธรรม ที่ทรงแสดงนั้นไม่มีโทษเลย เมื่อกล่าวโดยทั่วไป ธรรมงามในเบื้องต้นได้แก่ พระปริยัติธรรม หรือเรียกสั้นๆ ว่า ปริยัติธรรม งามในท่ามกลางได้แก่ ปฏิบัติ คือ การทำจริงในศีล สมาธิ ปัญญา ธรรมงาม ในที่สุด ได้แก่ ปฏิเวธ คือ มรรคผลนิพพานอันเป็นผลของการปฏิบัติ

^๒ สามัญญผลสูตร ที. ลี. ๙/๑๐๒/๘๒