บทที่ 5.11 : ทรงเป็นผู้เบิกบานแล้ว

พระพุทธคุณ ๙

๘. ทรงเป็นผู้เบิกบานแล้ว

พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงพระนามว่า “พุทโธ” แปลว่า “ผู้เบิกบานแล้ว” บางแห่งแปลว่า “ผู้ตื่น ผู้เบิกบานแล้ว”

ที่แปลว่า “ผู้ตื่น” นั้น มีความหมายเป็น ๒ นัย คือ

นัยที่ ๑ พระองค์ตรัสรู้ไญยธรรม

หรือธรรมอันควรรู้หมดสิ้นทุกประการ พระองค์จึงทรงเป็น “ผู้ตื่น” คือ ทรงตื่นเองจากความเชื่อถือและข้อปฏิบัติผิดๆ ทั้งหลาย ที่ยึดถือปฏิบัติกันมานานแสนนาน อีกทั้งยังทรงปลุกผู้อื่นให้พ้นจากความหลงงมงายกับคำสอนผิดๆ ซึ่งถ่ายทอดต่อๆ กันมาด้วย

นัยที่ ๒ พระองค์ตรัสรู้อริยสัจ ๔

ด้วยพระญาณอันยิ่งของพระองค์เอง พระองค์จึงทรงเป็น “ผู้ตื่น” คือ ทรงตื่นจากความไม่รู้ แล้วทรงสั่งสอนสัตว์โลกทั้งหลายให้รู้และปฏิบัติตามจนกระทั่งบรรลุอรหัตตผล เข้านิพพานตามพระองค์ไปมากมาย

ส่วนที่แปลว่า “ผู้เบิกบาน” ก็ เพราะนำไปเปรียบกับดอกบัว กล่าวคือ การที่พระองค์ทรงประกอบความเพียรด้วยประการต่างๆ มานานถึง ๖ พรรษา ขณะที่ยังมิได้บรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ ย่อมเปรียบได้กับดอกบังที่ยังตูมอยู่ ครั้นเมื่อพระองค์ได้ตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว จึงเปรียบได้กับดอกบัวที่บานแล้วยามต้องแสงอาทิตย์อุทัย พระหฤทัยของพระองค์ย่อมผ่องแผ้ว เบิกบานเต็มที่

ความหมายทั้ง ๒ นัย ดังกล่าวแล้วนี้ คือ คำแปลของ “พุทโธ” ด้วยเหตุนี้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงพระนามว่า “ทรงเป็นผู้ตื่น ผู้เบิกบานแล้ว”