ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นเอก สอบในสนามหลวง วันจันทร์ ที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔
| ๑. | ๑.๑ | อปโลกนกรรมมีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| | ๑.๒ | สงฆ์ผู้ทำสังฆกรรม มีกำหนดจำนวนไว้อย่างไร ? |
| ๑. | ๑.๑ | มี ๕ อย่างคือ ๑) นิสสารณา นาสนะสามเณรผู้กล่าวตู่พระผู้มีพระภาคเจ้า ๒) โอสารณา รับสามเณรผู้ถูกนาสนะแล้วกลับประพฤติเรียบร้อย ให้เข้าหมู่ ๓) ภัณฑูกรรม บอกขออนุญาตปลงผมคนผู้จะบวชอันภิกษุจะทำเอง ๔) พรหมทัณฑ์ ประกาศไม่ว่ากล่าวภิกษุหัวดื้อว่ายาก ๕) กัมมลักขณะ อปโลกน์แจกอาหารในโรงฉันเป็นต้น |
| | ๑.๒ | มีกำหนดจำนวนไว้ดังนี้ จตุวรรค สงฆ์มีจำนวน ๔ รูป ปัญจวรรค สงฆ์มีจำนวน ๕ รูป ทสวรรค สงฆ์มีจำนวน ๑๐ รูป วีสติวรรค สงฆ์มีจำนวน ๒๐ รูป |
| ๒. | ๒.๑ | วัตถุที่ใช้เป็นนิมิตกำหนดเขตสีมามีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| | ๒.๒ | ปัจจุบันนิยมใช้วัตถุอะไรเป็นนิมิต ? และวัตถุที่จะใช้เป็นนิมิตนั้นได้มีกำหนดไว้อย่างไร ? |
| ๒. | ๒.๑ | มี ๘ อย่างคือ ๑) ภูเขา ๒) ศิลา ๓) ป่าไม้ ๔) ต้นไม้ ๕) จอมปลวก ๖) หนทาง ๗) แม่น้ำ ๘) น้ำ |
| | ๒.๒ | ใช้ศิลาเป็นนิมิต มีกำหนดไว้ดังนี้ ๑) เป็นศิลาหินแท้ หินปนแร่ ใช้ได้ทั้งหมด ๒) เป็นศิลามีก้อนโตไม่ถึงตัวช้าง ขนาดเท่าศีรษะโคหรือ กระบือเขื่อง ๆ ๓) เป็นศิลาแท่งเดียว ๔) อย่างเล็กขนาดเท่าก้อนน้ำอ้อยหนัก ๓๒ ปะละ ราว ๕ ชั่ง ก็ใช้ได้ |
| ๓. | ๓.๑ | สมานสังวาสสีมา และติจีวราวิปปวาสสีมา ได้แก่สีมาเช่นไร ? |
| | ๓.๒ | ในการถอน และสมมติ สีมาทั้ง ๒ นี้ มีวิธีปฏิบัติก่อนหลังอย่างไร ? |
| ๓. | ๓.๑ | สีมาที่ทรงพระอนุญาตให้สงฆ์สมมติเป็นแดนมีสังวาสเสมอกัน ภิกษุ ผู้อยู่ในเขตนี้มีสิทธิในอันจะเข้าอุโบสถ ปวารณา และสังฆกรรมร่วมกัน เรียกว่าสมานสังวาสสีมา สมานสังวาสสีมานี้ ทรงพระอนุญาต ให้สมมติติจีวราวิปปวาส ซ้ำลงได้อีก เว้นบ้าน และอุปจารบ้าน อันตั้งอยู่ในสีมานั้น เมื่อได้สมมติอย่างนี้แล้ว แม้ภิกษุอยู่ห่างจาก ไตรจีวรในสีมานั้น ก็ไม่เป็นอันอยู่ปราศ เรียกว่าติจีวราวิปปวาสสีมา |
| | ๓.๒ | ในการถอน ให้ถอนติจีวราวิปปวาสสีมาก่อน ถอนสมานสังวาสสีมาภายหลังในการสมมติ ให้สมมติสมานสังวาสสีมาก่อน สมมติติจีวราวิปปวาสสีมาภายหลัง |
| ๔. | ๔.๑ | ภิกษุผู้ควรได้รับสมมติให้เป็นภัตตุทเทสกะ ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติเช่นไร ? |
| | ๔.๒ | ภัตรที่ควรแจกเฉพาะมีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| ๔. | ๔.๑ | ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติดังนี้คือ ๑) เว้นอคติ ๔ คือฉันทาคติ โทสาคติ โมหาคติ ภยาคติ ๒) รู้จักภัตรที่ควรแจกหรือมิควรแจก ๓) รู้จักลำดับที่พึงแจก |
| | ๔.๒ | มี ๕ อย่างคือ ๑) อาคันตุกภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุอาคันตุกะ ๒) คมิยภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุผู้จะไปอยู่ที่อื่น ๓) คิลานภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุอาพาธ ๔) คิลานุปัฏฐากภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุผู้พยาบาลไข้ ๕) กุฏิภัตร อาหารที่เขาถวายแก่ภิกษุผู้อยู่ในกุฏิที่เขาสร้าง |
| ๕. | ๕.๑ | อภัพบุคคลในอุปสมบทกรรมได้แก่บุคคลเช่นไร ? โดยวัตถุมีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| | ๕.๒ | ปัจฉิมกิจแห่งการอุปสมบทมีอะไรบ้าง ? ตอบเพียง ๒ ข้อ |
| ๕. | ๕.๑ | ได้แก่บุคคลที่ไม่สมควรแก่การอุปสมบท อุปสมบทไม่ขึ้น ถูกห้ามอุปสมบทตลอดชีวิต โดยวัตถุมี ๓ คือ ๑) พวกที่มีเพศบกพร่อง ไม่รู้ว่าเป็นชายหรือเป็นหญิง ๒) พวกประพฤติผิดพระธรรมวินัย เช่น ฆ่าพระอรหันต์ เป็นต้น ๓) พวกประพฤติผิดต่อกำเนิดของตน คือฆ่ามารดาบิดา |
| | ๕.๒ | มี ๖ ข้อ (ตอบเพียง ๒ ข้อ) คือ ๑) วัดเงาแดดในทันที ๒) บอกประมาณแห่งฤดู ๓) บอกส่วนแห่งวัน ๔) บอกสังคีติ ๕) บอกนิสสัย ๔ ๖) บอกอกรณียกิจ ๔ |
| ๖. | ๖.๑ | วิวาทาธิกรณ์คืออะไร ? |
| | ๖.๒ | วิวาทาธิกรณ์นั้น ระงับด้วยอธิกรณสมถะกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? |
| ๖. | ๖.๑ | คืออธิกรณ์ที่เกิดจากการทะเลาะกัน โต้เถียงกัน โดยปรารภพระธรรมวินัย |
| | ๖.๒ | ด้วยอธิกรณสมถะ ๒ อย่างคือ ๑) สัมมุขาวินัย ๒) เยภุยยสิกา |
| ๗. | ๗.๑ | วุฏฐานวิธี แปลว่าอะไร ? ประกอบด้วยอะไรบ้าง ? |
| | ๗.๒ | ในการทำวุฏฐานวิธีแต่ละอย่างนั้น ต้องการสงฆ์จำนวนเท่าไร ? |
| ๗. | ๗.๑ | แปลว่าระเบียบเป็นเครื่องออกจากอาบัติ ประกอบด้วย ปริวาส มานัต ปฏิกัสสนา และอัพภาน |
| | ๗.๒ | การให้ปริวาส ให้มานัต และทำปฏิกัสสนาต้องการสงฆ์จตุวรรค การให้อัพภาน ต้องการสงฆ์วีสติวรรค |
| พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๕๐๕, (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ | ||
| ๘. | ๘.๑ | ตามมาตรา ๑๒ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ กำหนดองค์ประกอบของมหาเถรสมาคมไว้อย่างไร ? |
| | ๘.๒ | มหาเถรสมาคมมีอำนาจหน้าที่อย่างไร ? ตอบเพียง ๒ ข้อ |
| ๘. | ๘.๑ | กำหนดไว้ดังนี้ สมเด็จพระสังฆราช ทรงดำรงตำแหน่งประธานกรรมการโดยตำแหน่ง สมเด็จพระราชาคณะทุกรูป เป็นกรรมการโดยตำแหน่ง และ พระราชาคณะซึ่งสมเด็จพระสังฆราชทรงแต่งตั้ง มีจำนวน ไม่เกิน ๑๒ รูป เป็นกรรมการ |
| | ๘.๒ | มีอำนาจหน้าที่อย่างนี้ (ตอบเพียง ๒ ข้อ) ๑) ปกครองคณะสงฆ์ให้เป็นไปโดยเรียบร้อยดีงาม ๒) ปกครองและกำหนดการบรรพชาสามเณร ๓) ควบคุมและส่งเสริมการศาสนศึกษา การศึกษาสงเคราะห์ การสาธารณูปการ และการสาธารณสงเคราะห์ของคณะสงฆ์ ๔) รักษาหลักพระธรรมวินัยของพระพุทธศาสนา ๕) ปฏิบัติหน้าที่อื่นๆ ตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้หรือ กฎหมายอื่น |
| ๙. | ๙.๑ | ตามมาตรา ๒๑ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ให้จัดแบ่งเขตปกครองคณะสงฆ์ส่วนภูมิภาคไว้อย่างไร ? |
| | ๙.๒ | พระภิกษุจะต้องรับนิคหกรรมเมื่อทำผิดเช่นไร ? และได้รับนิคหกรรม ให้สึก ต้องสึกภายในเวลาเท่าไร ? |
| ๙. | ๙.๑ | แบ่งดังนี้คือ ๑) ภาค ๒) จังหวัด ๓) อำเภอ ๔) ตำบล ส่วนจำนวนและเขตปกครองดังกล่าวให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎมหาเถรสมาคม |
| | ๙.๒ | เมื่อกระทำการล่วงละเมิดพระธรรมวินัย และนิคหกรรมที่จะลงโทษ แก่ภิกษุจะต้องเป็นนิคหกรรมตามพระธรรมวินัย ต้องสึกภายใน ๒๔ ชั่วโมง นับแต่เวลาที่ได้ทราบคำวินิจฉัยนั้น |
| ๑๐. | ๑๐.๑ | พระภิกษุจะไม่สังกัดอยู่ในวัดใดวัดหนึ่งเลยได้หรือไม่ อ้างมาตราประกอบด้วย ? |
| | ๑๐.๒ | เจ้าพนักงาน ตามความในประมวลกฎหมายอาญา ในพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ได้แก่ใคร ? |
| ๑๐. | ๑๐.๑ | ไม่ได้, ตามมาตรา ๒๗ (๓) แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ๒๕๐๕, (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ |
| | ๑๐.๒ | ได้แก่พระภิกษุซึ่งได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งในการปกครองคณะสงฆ์ และไวยาวัจกร เป็นเจ้าพนักงานตามความในประมวลกฎหมายอาญา (มาตรา ๔๕) |