บทที่ 8.4: การบรรลุมรรคผลนิพพาน: สามัญญผลลำดับที่ ๓

สามัญญผลลำดับที่ ๓

เมื่อผู้เจริญภาวนาบรรลุ “มโนมยิทธิ” แล้ว ถ้ายังสามารถประคองจิตใจให้เป็นสมาธิแน่วแน่ต่อไปอีก จิตยอม

บริสุทธิ์ยิ่งขึ้น ผ่องแผ้วสุกสว่างยิ่งขึ้น ย่อมปราศจากกิเลสและอุปกิเลส จึงมีประสิทธิภาพในการงานยิ่งขึ้นอีก

หากน้อมจิตไปเพื่อให้ได้ฤทธิ์ก็จะบรรลุอิทธิฤทธิ์สูงขึ้นกว่าสามัญญผลลำดับที่ ๒ จึงสามารถแสดงปาฏิหาริย์ได้

มากขึ้น เช่น นิรมิตคนเดียวให้เป็นหลายคนก็ได้ หลายคนให้เป็นคนเดียวก็ได้ ล่องหนหายตัวก็ได้ หรือเหาะเหิน

เดินอากาศก็ได้ ดังที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับพระเจ้าอชาตศัตรูว่า

“ภิกษุ นั้น เมื่อจิตเป็นสมาธิ บริสุทธิ์ผ่องแผ้ว ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส นุ่มนวล ควรแก่การงาน ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้มน้อมจิตไปเพื่อแสดงฤทธิ์ เธอบรรลุ “อิทธิวิธี” หลายประการ คือ คนเดียวเป็นหลายคนก็ได้ หลายคนเป็นคนเดียวก็ได้ ทำให้ปรากฏก็ได้ ทำให้หายไปก็ได้ ทะลุฝา กำแพง ภูเขาไปได้ไม่ติดขัด เหมือนไปในที่ว่างก็ได้ ผุดขึ้น ดำลง แม้ในแผ่นดินเหมือนในน้ำก็ได้ เดินบนน้ำไม่แตกเหมือนเดินบนแผ่นดินก็ได้ เหาะไปในอากาศเหมือนนกก็ได้ ลูบคลำพระจันทร์ พระอาทิตย์ ซึ่งมีฤทธิ์มีอานุภาพมากด้วยฝ่ามือก็ได้ ใช้อำนาจทางกายไปตลอดพรหมโลกก็ได้

มหาบพิตร เปรียบเหมือนช่างหม้อ หรือลูกมือของช่างหม้อผู้ฉลาด เมื่อนวดดินดีแล้วต้องการภาชนะชนิดใดๆ พึงทำภาชนะชนิดนั้นๆ ให้สำเร็จได้ อีกนัยหนึ่งเปรียบเหมือนช่าง (แกะสลัก) งา หรือลูกน้องของช่างงาผู้ฉลาด เมื่อแต่งงาดีแล้ว ต้องการเครื่องงาชนิดใดๆ พึงทำเครื่องงาชนิดนั้นๆ ให้สำเร็จได้ อีกนัยหนึ่งเปรียบเหมือนช่างทอง หรือลูกมือช่างทองผู้ฉลาด เมื่อหลอมทองดีแล้ว ต้องการทองรูปพรรณชนิดใดๆ พึงทำทองชนิดนั้นๆ ให้สำเร็จได้ฉันใด ภิกษุก็ฉันนั้นแล เมื่อจิตเป็นสมาธิ บริสุทธิ์ ผ่องแผ้ว ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส นุ่มนวล ควรแก่การงาน ตั้ง มั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้มน้อมจิตไปเพื่อแสดงฤทธิ์ เธอบรรลุอิทธิวิธีหลายประการ (ดังกล่าวแล้ว) มหาบพิตรนี้แหละ สามัญญผลที่เห็นประจักษ์ ทั้งดียิ่งกว่า ทั้งประณีตกว่าสามัญญผลที่เห็นประจักษ์ข้อก่อนๆ”^๑

ฤทธิ์ทางใจ ซึ่งเป็นสามัญญผลลำดับที่ ๓ นี้ มีศัพท์โดยเฉพาะว่า “อิทธิวิธี” เป็นผลพลอยได้จากการที่จิตบริสุทธิ์ยิ่งขึ้น

-----------------------------------------------

^๑ สามัญญผลสูตร ที.สี ๙/๑๓๓/๑๐๓