มงคลที่ ๒๑ ไม่ประมาทในธรรม - ประมาทแล้วต้องตั้งต้นใหม่ (๒)

มงคลที่ ๒๑ ไม่ประมาทในธรรม

ประมาทแล้วต้องตั้งต้นใหม่ (๒)

ถ้าพวกพระองค์ละกามทั้งหลาย ซึ่งเป็นแหล่งที่ปุถุชนข้องได้แล้ว จงปรารภความเพียรมั่นคง เป็นผู้มีขันติเป็นกำลังทั้งมีใจตั้งมั่นเถิด ทางนั้นเป็นทางตรง ทางนั้นเป็นทางยอดเยี่ยม เป็นพระสัทธรรมที่เหล่าสัตบุรุษรักษาแล้วเพื่อการเข้าถึงพรหมโลก

สิ่งที่เป็นสุดยอดของบุญ คือการฝึกฝนใจให้หยุดนิ่ง ถึงแม้ใจจะไม่ค่อยอยู่นิ่ง มักจะท่องเที่ยวไปตลอดเวลา บางครั้งก็ล่องลอยไปไกลจนตามไม่ทัน ผู้ที่ไม่ระวังรักษาใจปล่อยให้ฟุ้งซ่านไปอย่างนั้น จะมีชีวิตที่เต็มไปด้วยความสับสนวุ่นวายไม่มีความสุข หากเรารู้เท่าทันธรรมชาติของใจแล้ว เราจะได้หันมาฝึกใจ และจะได้เอาบุญละเอียดให้กับตนเองมากที่สุด ด้วยการนำใจที่ซัดส่ายล่องลอยไปตามที่ต่างๆ ให้มาหยุดมานิ่งอยู่ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ ๗ เราย่อมจะพบกับความสุขที่ไม่เคยได้รับมาก่อนเลยในชีวิต

มีวาระพระบาลีที่ปรากฏใน มหาโควินทสูตร ว่า

ถ้าพวกพระองค์ละกามทั้งหลาย ซึ่งเป็นแหล่งที่ปุถุชนข้องได้แล้ว จงปรารภความเพียรมั่นคง เป็นผู้มีขันติเป็นกำลังทั้งมีใจตั้งมั่นเถิด ทางนั้นเป็นทางตรง ทางนั้นเป็นทางยอดเยี่ยม เป็นพระสัทธรรมที่เหล่าสัตบุรุษรักษาแล้วเพื่อการเข้าถึงพรหมโลกŽ

นอกจากอายตนนิพพานซึ่งเป็นเป้าหมายอันสูงสุดของมวลมนุษยชาติแล้ว การไปบังเกิดในพรหมโลกไม่ใช่ของง่าย เป็นสถานที่ที่ไปบังเกิดได้ยาก เพราะบุคคลที่จะบังเกิดในพรหมโลก ต้องปฏิบัติตามหลักธรรมขั้นพื้นฐานตามที่ได้กล่าวมาแล้ว และจะต้องบำเพ็ญเพียรภาวนาจนสำเร็จฌานสมาบัติ และอาศัยอำนาจฌานสมาบัตินำไปบังเกิดในพรหมโลก พรหมที่อยู่ในพรหมโลก ท่านจะมีความสุขอยู่ด้วยการเข้าฌานสมาบัติ

ฉะนั้น บุคคลที่จะไปบังเกิดในพรหมโลกได้นั้น ต้องได้สำเร็จฌานอันเป็นปฏิปทาที่จะไปบังเกิดในพรหมโลก *เหมือนกับธนัญชานีพราหมณ์ที่เมื่อปฐมวัยไม่ประมาทในการดำเนินชีวิต ตั้งใจสั่งสมบุญทำความดีมาตลอด จนกระทั่งเข้าสู่มัชฌิมวัย เกิดความประมาท ดำเนินชีวิตผิดพลาดไม่ยอมทำความดี ได้ประพฤติผิดศีลผิดธรรม ดำรงตนอยู่บนหนทางไปสู่อบายภูมิ มุ่งหน้าแสวงหาทรัพย์เลี้ยงชีพเพียงอย่างเดียว โดยไม่คำนึงถึงศีลธรรมอันดีงาม แต่เพราะได้พระสารีบุตรเป็นยอดกัลยาณมิตร ท่านได้ให้โอวาทเตือนสติพราหมณ์ให้กลับตัวกลับใจใหม่ เพื่อจะได้ดำเนินชีวิตถูกต้องปลอดภัย ซึ่งธนัญชานีพราหมณ์ได้ปฏิบัติตามทุกอย่าง

หลังจากที่พราหมณ์กลับกลายมาเป็นผู้ไม่ประมาทอีกครั้งหนึ่ง ก็ได้ตั้งใจสั่งสมคุณงามความดีเรื่อยมา เมื่อวันเวลาล่วงเลยไปหลายปี จากพราหมณ์หนุ่มก็กลายมาเป็นพราหมณ์แก่ชรา และกำลังนอนอยู่บนเตียง เป็นที่พักครั้งสุดท้ายของคนไข้ที่กำลังป่วยหนัก ได้รับทุกขเวทนาแสนสาหัส แต่ยังมีสติอยากจะฟังธรรมิกถาจากพระสารีบุตร เพื่อจิตของตนจะได้ผ่องใส มีสุคติเป็นที่ไปในเบื้องหน้า จึงสั่งคนรับใช้ให้ไปบอกพระเถระว่า บัดนี้ตนเองป่วยหนัก ได้รับทุกขเวทนาแสนสาหัส ถ้าพระคุณเจ้า สะดวกขอให้มาโปรดด้วยเถิด

พระเถระรับการอาราธนาด้วยอาการดุษณีภาพ และเมื่อคนรับใช้นั้นกราบลากลับไปแล้ว ท่านก็ทรงจีวรและมุ่งหน้าไปที่บ้านของท่านพราหมณ์ ครั้นไปถึงก็นั่งบนอาสนะที่เขาจัดเตรียมไว้ให้ ใกล้ๆ กับเตียงนอนของพราหมณ์ที่กำลังป่วยหนัก พระเถระได้ถามถึงอาการเจ็บป่วยของพราหมณ์ว่า ท่านพราหมณ์ ท่านยังพอทนได้ไหม พอจะยังอัตภาพให้เป็นไปได้หรือ ทุกขเวทนาของท่านทุเลาลงบ้างไหม อาการเจ็บป่วยของท่านปรากฏค่อยคลายไปไม่ทวีขึ้นมิใช่หรือ

Ž
ธนัญชานีพราหมณ์ตื้นตันใจ ประนมมือไหว้พระธรรมเสนาบดี กล่าวกับท่านด้วยเสียงอันแผ่วเบาว่า พระคุณเจ้า ผู้เปี่ยมด้วยมหากรุณาได้มาเยือนกระผมในยามนี้ ทุกขเวทนาแสนสาหัสปรากฏอยู่ในร่างกายของกระผม ลมชนิดหนึ่งซึ่งมีอยู่ในท้องมันมีฤทธิ์เหลือประมาณ นอกจากนี้ยังมีอาการเจ็บปวดไปทั่วร่างกาย กระผมแทบจะทนไม่ไหว คงจะมีชีวิตอยู่อีกไม่นาน อายุขัยของผมจะถึงที่สุดแล้ว เพราะทุกขเวทนาแรงกล้านัก อาการนี้ได้หนักทวีขึ้นเรื่อยๆ ไม่ถอยเลย ขอรับกระผมŽ พราหมณ์กราบเรียนอาการเจ็บป่วยแล้ว ก็นอนนิ่งเฉยน้ำตาคลอ อยู่ด้วยอาการของคนที่รู้ตัวว่าตนจักต้องตาย

พระเถระได้มองดูพราหมณ์ด้วยสายตาอันเต็มเปี่ยมไปด้วยความกรุณา ท่านรู้ว่าธนัญชานีพราหมณ์ผู้ได้สั่งสมคุณงามความดีไว้มาก บัดนี้ มรณภัยได้มาปรากฏอยู่เบื้องหน้า ในยามนี้สิ่งที่มีค่ามากที่สุดคือ ธรรมโอสถเท่านั้น อันจะเป็นที่พึ่งอย่างแท้จริง ฉะนั้น ท่านจึงได้แสดงธรรมิกถาว่าด้วยความประเสริฐกว่ากันของภพภูมิชั้นต่างๆ ตั้งแต่นรกกับกำเนิดสัตว์เดียรัจฉาน ไล่เรื่อยมาตามลำดับ กระทั่งถึงความประเสริฐประณีตกว่ากันของสวรรค์ในแต่ละชั้น พราหมณ์ปล่อยใจตามไปเรื่อยๆ มีความรู้สึกว่าตนเองจะได้ไปบังเกิดในสวรรค์ชั้นนั้นๆ

เมื่อพระสารีบุตรกล่าวถึงพรหมโลก ซึ่งประเสริฐกว่าสวรรค์ทุกชั้น ทันทีที่พราหมณ์ได้ฟังคำว่าพรหมโลก ดวงตาก็เปล่งประกายสุกใส ยิ้มแย้มสดชื่นด้วยความปีติยินดียิ่งนัก เพราะพราหมณ์มีความศรัทธาเลื่อมใสในพระพรหมมาก มีความปรารถนาจะไปบังเกิดในพรหมโลก เมื่อพระเถระได้แสดงธรรมถึงพรหมโลก เห็นพราหมณ์มีใจเบิกบานมากขึ้น จึงดำริที่จะแสดงปฏิปทาทางไปพรหมโลกแก่พราหมณ์ และก็กล่าวเตือนสติพราหมณ์ว่า
ท่านพราหมณ์ อาตมาจะแสดงปฏิปทาทางไปสู่พรหมโลกเพื่อความเป็นสหายกับเหล่าพรหมให้ฟัง ขอท่านจงตั้งใจเงี่ยโสตสดับเถิด ภิกษุในธรรมวินัยนี้ มีใจประกอบด้วยเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา แผ่ไปสู่ทิศเบื้องหน้า ทิศเบื้องหลัง ทิศเบื้องซ้าย ทิศเบื้องขวา ทั้งในทิศเบื้องบน เบื้องล่าง และเบื้องขวาง แผ่ไปตลอดโลกธาตุตลอดจนเหล่าสรรพสัตว์ทั้งปวง ในที่ทุกสถานตลอดกาลทุกเมื่อ ด้วยใจที่ประกอบด้วยเมตตาเป็นต้น ทำจนเป็นมหัคคตารมณ์อันหาประมาณมิได้ เป็นผู้ไม่มีเวร ไม่มีภัย และไม่มีความเบียดเบียน ข้อนี้แล ก็เป็นปฏิปทาเพื่อความบังเกิดเป็นสหายกับพระพรหมŽ

เมื่อพระเถระแสดงปฏิปทาทางไปสู่พรหมโลก ด้วยการเจริญพรหมวิหารธรรม พราหมณ์ผู้มีความปรารถนาอย่างแรงกล้า ที่จะไปบังเกิดในพรหมโลก ก็เจริญพรหมวิหารธรรมจนได้บรรลุปฐมฌาน มีความสุขอันเกิดจากการเข้าปฐมฌาน ดับทุกขเวทนา กล้าอันเกิดจากพยาธิภัยได้หมด มีใบหน้าสดชื่นแจ่มใสเหมือนไม่ใช่คนป่วย เมื่อเกิดปีติซาบซ่านอันเกิดจากความสุขในการ เข้าฌานแล้ว พราหมณ์ได้ฝากพระเถระให้ไปทูลลาพระบรมศาสดา เพราะเกรงว่าตนจะไม่มีโอกาสไปถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว

ครั้นพระเถระเห็นว่าพอสมควรแก่เวลา จึงได้อำลาพราหมณ์กลับ ในขณะที่พระเถระเดินทางกลับ ยังไม่ทันถึงพระเวฬุวันมหาวิหาร พราหมณ์ก็ได้ดับชีพลง ด้วนยอำนาจแห่งฌานกุศลที่ตนได้บรรลุ กำลังฌานส่งผลให้ได้ไปอุบัติเป็นพรหมผู้มี รูปงาม มีรัศมีกายรุ่งเรืองสว่างไสว ประดิษฐานอยู่ในพรหมวิมาน เสวยพรหมสมบัติอยู่ในพรหมโลกชั้นปาริสัชชาภูมิ

เราจะเห็นว่า ชีวิตของเราทุกคน เสมือนมีระเบิดเวลาติดตัวมา ที่พร้อมจะระเบิดทุกเมื่อ เวลาที่อยู่ในโลกนี้มีอยู่อย่างจำกัด ฉะนั้น เราจำเป็นต้องชิงช่วงเวลาที่เหลืออยู่ทำความดี ประกอบความเพียรให้เต็มที่ ก่อนที่จะถูกพญามัจจุราชช่วงชิงชีวิตของเราไป ขณะนี้เรายังมีสุขภาพแข็งแรง มีกำลังใจที่แข็งแกร่ง ถ้าไม่ประมาทในการปฏิบัติธรรม เราย่อมเข้าถึงธรรมได้ ไม่ยาก แต่ตอนนี้ถ้าเรามัวประมาทอยู่ เราก็อาจจะได้เห็นก่อนตาย เหมือนอย่างท่านธนัญชานีพราหมณ์ ซึ่งกำลังถูกทุกขเวทนา รุมเร้าอย่างหนัก อีกทั้งพญามัจจุราชก็กำลังคุกคามที่จะช่วงชิงเอาชีวิตไป แต่เพราะได้ยอดกัลยาณมิตรอย่างท่านพระสารีบุตร จึงทำให้พราหมณ์เอาตัวรอดได้ มีที่พึ่งเข้าถึงปฐมฌานได้ไปบังเกิดในพรหมโลก แต่ที่โชคดีได้กัลยาณมิตรอย่างนี้ก็มีไม่มาก

ดังนั้น ช่วงชีวิตที่เหลืออยู่น้อยนิดในมนุษยโลกนี้ แม้จะเป็นช่วงสั้นๆ แต่มีความหมายสำหรับการสร้างบารมีของเรามาก เราจะไปแสวงหาบุญหรือสร้างบารมีในภพภูมิอื่น ก็ไม่ได้หรอก มนุสสภูมิซึ่งก็คือภพภูมิที่เราอาศัยอยู่นี้ เป็นที่สร้างบารมีของเรา มีกำลังมีเรี่ยวแรงเท่าไร ให้สร้างบารมีให้เต็มที่ อย่าได้ประมาทในการประพฤติปฏิบัติธรรม ให้หมั่นสั่งสมบุญ และฝึกฝนใจให้บริสุทธิ์หยุดนิ่งกันตลอดเวลา

พระธรรมเทศนาโดย : พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)

*มก. ธนัญชานิสูตร เลˆ่ม ๒๑ หน‰้า ๓๘๔