พระคาถาชินบัญชร

ความหมายตามตัวอักษร

ชินบัญชร แปลว่า กรง ซี่กรงของพระชินเจ้า

ชินบัญชร มาจากคำว่า ชิน ซึ่งแปลว่า ผู้ชนะ อันหมายถึงพระชินเจ้าหรือพระพุทธเจ้า และคำว่า บัญชร ซึ่งแปลว่า กรง ลูกกรง ซี่กรง รวมกันเป็นชินบัญชร ซึ่งเป็นประดุจแผงเหล็กหรือเกราะเพชรที่แข็งแรง สามารถปกป้องคุ้มกันอุบัติภัย อันตรายและศัตรูหมู่มารทั้งปวงได้

ชินบัญชร ปัจจุบันใช้เรียกพระคาถาภาษามคธชุดหนึ่ง นัยว่าเป็นนิพนธ์ของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) วัดระฆังโฆสิตาราม เรียกว่า พระคาถาชินบัญชร ซึ่งเชื่อกันว่าสามารถป้องกันสรรพอันตรายทั้งหลายได้เหมือนเกราะเพชรและให้โชคให้ลาภตามที่ปรารถนาได้

พระวาจาตรัสเรื่องคาถาชินบัญชร

คาถาชินบัญชร เป็นที่นับถือสวดกันอย่างแพร่หลาย กล่าวกันว่าเป็นของเจ้าพระคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรํสี) วัดระฆังโฆสิตาราม นายฉันทิชย์ กระแสสินธุ์ เคยได้นำมาขอให้แปล เพื่อพิมพ์ในหนังสือประวัติของเจ้าพระคุณสมเด็จฯ ครั้งหนึ่ง เมื่อนานปีมาแล้ว แต่ก็ยังสงสัยในถ้อยคำและประโยคหลายแห่ง เพราะไม่อาจจับความได้ ทั้งเมื่อได้พบจากหลายสำนักเข้า ก็ได้พบคำที่ผิดเพี้ยนบ้างเกือบทุกฉบับ ไม่อาจตัดสินได้ว่าที่ถูกต้องเป็นอย่างได้ ได้เคยนึกสงสัยมานานแล้วว่า เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ได้เรียบเรียงขึ้นเองหรือได้ต้นฉบับมาจากไหน

เมื่อไม่นานมานี้ ได้มีผู้นำหนังสือมาให้เล่มหนึ่ง เป็นหนังสือขนาดเล็ก พิมพ์ในประเทศศรีลังกา ชื่อหนังสือ The Mirror of The Dhamma (กระจกธรรม)โดยท่านนารทมหาเถระ และท่านกัสสปเถระ ฉบับที่ได้มานี้พิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๔ (ของศรีลังกา ตรงกับ พ.ศ. ๒๕๐๓ ของไทย) ค.ศ.๑๙๖๑ เป็นแบบหนังสือคู่มือธรรมที่จะใช่สวดและปฏิบัติเป็นประจำได้ เริ่มแต่ นโมพุทฺธ ศีล๕ ศีล๘ ศีล๑๐ คำสรรเสริญคุณพระรัตนตรัย คำบูชา คำสมาธิภาวนาต่าง ๆ บทสวดมี พาหุง ชินบัญชร มงคลสูตร รัตนสูตร เป็นต้น ตัวบาลีพิมพ์ด้วยอักษรสีหฬและอักษรโรมัน มีคำแปลเป็นภาษาอังกฤษ เมื่อได้อ่านชินบัญชรในหนังสือเล่มนี้แล้ว ก็ได้พบคำและประโยคที่เคยสงสัยในฉบับที่สวดกันในเมืองไทย ซึงจับความได้ หายความข้องใจ จึงได้คิดว่าจะคัดฉบับลังกามาพิมพ์เพื่อผู้ที่ต้องการทราบจะได้อ่านพิจารณา และคิดจะปรับปรุงฉบับที่สวดกันในเมืองไทย อนุวัตรฉบับลังกา เฉพาะที่เห็นว่าสมควรจะปรับปรุงด้วย

ทั้งสองฉบับนี้ เมื่อเทียบกันแล้ว ก็รู้สึกว่าต้นฉบับเดิมนั้นเป็นอันเดียวกันแน่ ฉบับลังกานั้นมี ๒๒ บท ส่วนฉบับที่สวดกันในเมืองไทย มี ๑๔ บท ก็คือ ๑๔ บทข้างต้นของฉบับลังกานั่นเอง เพราะความเดียวกัน ถ้อยคำก็เป็นอันเดียวกันโดยมาก ส่วนคำอธิษฐานท้ายบทที่ ๑๔ ของฉบับที่สวดกันในเมืองไทย ย่อตัดมาอย่างรวบรัดดีมาก คาถาบทที่ ๙ ของฉบับไทย บรรทัดที่ ๒ น่าจะเกินไป แต่จะคงไว้ก็ได้ ส่วนคาถาบทที่ ๑๒ และ ๑๓ สับบรรทัดกัน เมื่อแก้ใหม่ตามฉบับที่ปรับปรุงแล้วนี้ จะถูกลำดับดี

ในการพิมพ์ครั้งนี้ เรียงบินบัญชรฉบับที่สวดกันในเมืองไทย ปรับปรุงขึ้นใหม่ อนุวัตรแบบลังกา เฉพาะที่เห็นว่าสมควร และมีคำแปลเป็นภาษาไทย ที่แปลขึ้นใหม่ในคราวนี้เช่นเดียวกัน ในการแปลครั้งนี้ ไม่ได้เทียบกับคำแปลเก่าที่เคยแปลไว้เพราะไม่พบฉบับที่แปลไว้ บทสวด พาหุง และชินบัญชร เป็นที่นิยมสวดกันในเมืองไทยมาช้านาน แต่บทสวดพาหุ ํ มีถ้อยคำที่ยุติแน่นอน ส่วนบทสวดชินบัญชร แต่ละฉบับ แต่ละสำนัก ยังผิดแผกกันอยู่ ถ้าอาจทำให้ยุติเป็นแบบเดียวกันได้ ก็จะเป็นการดี

สมเด็จพระญาณสังวร วัดบวรนิเวศวิหาร ตุลาคม ๒๕๑๘

บทสวดพร้อมคำแปล

ตั้งนะโม ๓ จบ แล้วระลึกถึงเจ้าพระคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรํสี)และตั้งคำอธิษฐานว่า

ปุตฺตกาโม ลเภ ปุตฺตํ ธนกาโม ลเภ ปุตฺตํ

อตฺถิกาเย กาย ญาย เทวานํ ปิยตํ สุตวา

อิติปิโส ภควา ยมราชาโน

ท้าวเวสสุวณฺโณ มรณํ สุขํ

อรหฺ สุคโต นโมพุทฺธาย

บทสวด	คำแปล
๑.ชยาสนาคตา พุทฺธา เชตวามารํสวาหินึ จตุสจฺจามตรสํ เย ปิวึสุ นราสภา	พุทธะทั้งหลาย ทรงชนะมารพร้อมทั้งเสนา พาหนะ เสด็จสู่พระที่นั้งแห่งชัยชนะแล้ว พระพุทธะใดเล่า ทรงเป็นผู้ประเสริฐแห่งนรชน ทรงดื่มอมตรสแห่งสัจจะทั้งสี่แล้ว
๒.ตณฺหํกราทโยพุทฺธา อฏฺฐวีสติ นายกา สพฺเพปติฏฺฐิตามยฺหํ มตฺถเก เต มุนิสฺสรา	พระพุทธะทั้งหลาย ๒๘ พระองค์ มีพระตัณหังกรเป็นต้น ทรงเป็นพระนายกผู้นำโลก พระมุเนศวรจอมมุนี ทุกพระองค์นั้น ทรงสถิตประทับบนกระหม่อมแห่งข้าพเจ้า
๓.สิเร ปติฏฺฐิโต พุทฺโธ ธมฺโม จ มม โลจเน สงฺโฆ ปติฏฺฐิโตมยฺหํ อุเร สพฺพคุณากโร	พระพุทธะทั้งหลาย ทรงสถิตประทับบนศีรษะ พระธรรม สถิตประทับที่ดวงตาของข้าพเจ้า พระสงฆ์ผู้เป็นบ่อเกิดแห่งคุณทั้งปวง สถิตประทับที่อุระของข้าพเจ้า
๔.หทเย เม อนุรุทฺโธ สารีปุตฺโต จ ทกฺขิเณ โกณฺฑญฺโญ ปิฏฐิภาคสฺมึ โมคฺคลฺลาโนสิ วามเก	พระอนุรุทธประทับที่หทัย พระสารีบุตรประทับที่เบื้องขวา พระโกณฑัญญะประทับที่เบื้องหลัง พระโมคคัลลานะประทับที่เบื้องซ้าย
๕.ทกฺขิเณ สวเน มยฺหํ อาสุ ํ อานนฺทราหุลา กสฺสโป จ มหานาโม อุโภสุ ํ วามโสตะเก	พระอานนท์และพระราหุล ประทับที่หูเบื้องขวาของข้าพเจ้า ประกัสสปะและพระมหานามะ ทั้งสองประทับที่หูเบื้องซ้าย
๖.เกสนฺเต ปิฏฺฐิภาคสฺมึ สุริโยว ปภํกโร นิสินฺโน สิริสมฺปนฺโน โสภิโต มุนิปุ ํคโว	พระโสภิตผูเป็นมุนีที่แกล้วกล้า ถึงพร้อมด้วยสิริ เหมือนอย่างดวงอาทิตย์ส่องแสงสว่าง ประทับที่สุดผมส่วนเบื้องหลัง
๗.กุมารกสฺสโป เถโร มเหสีจิตฺตวาทโก โส มยฺหํ วทเนนิจฺจํ ปติฏฺฐาสิคุณากโร	พระเถระผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ ผู้มีวาทะอันวิจิตร ชื่อกุมารกัสสป ผู้เป็นบ่อเกิดแห่งคุณนั้น ประทับที่ปากของข้าพเจ้าเป็นนิตย์
๘.ปุณฺโณ องฺคุลิมาโล จ อุปาลี นนฺทสีวลี เถรา ปญฺจ อิเม ชาตา นลาเฏ ติลกา มม	พระเถระห้าพระองค์เหล่านี้ คือ พระปุณณะ พระองคุลิมาล พระอุบาลี พระนันทะ พระสีวลี เกิดเหมือนอย่างดิลก (รอยเจิม) ที่หน้าผากของข้าพเจ้า
๙.เสสาสีติ มหาเถรา วิชิตา ชินสาวกา ๑ ชลนฺตา สีลเตเชน องฺคมํเคสุ สณฺฐิตา	พระมหาเถระทั้งหลาย ๘๐ ที่เหลือจากนี้ ผู้ชนะ ผู้เป็นสาวกของพระสาวกของพระพุทธะผู้ทรงชนะ ๑ รุ่งเรืองอยู่ด้วยเดชแห่งศีล สถิตอยู่ที่องคาพยพทั้งหลาย
๑๐.รตนํ ปุรโต อาสิ ทกฺขิเณ เมตฺตสุตฺตกํ ธชคฺคํ ปจฺฉโต อาสิ วาเม องฺคุลิมาลกํ	พระรตนสูตรประจุอยู่เบื้องหน้า พระเมตตสูตรประจุอยู่เบื้องขวา พระธชัคคสูตรประจุอยู่เบื้องหลัง พระอังคุลิมาลสูตรประจุอยู่เบื้องซ้าย
๑๑.ขนฺธโมรปริตตญฺจ อาฏานาฏิยสุตฺตกํ อากาสจฺฉทนํ อาสิ เสสา ปาการสญฺญิตา	พระขันธปริตร พระโมรปริตร และพระอาฏานาฏิยสูตร เป็นเหมือนอย่างฟ้าครอบ พระสูตรปริตรทั้งหลายที่เหลือ กำหนดหมายเป็นปราการ
๑๒.ชินาณาขลสํยุตฺเต ธมฺมปาการลํกเต วสโต เม จตุกิจฺเจน สทา สมฺพุทฺธปญฺชเร	เมื่อข้าพเจ้าอาศัยอยู่ด้วยกิจทั้ง ๔ อย่าง ในบัญชรแห่งพระสัมพุทธะ ประกอบด้วยลานเขต แห่งอาณาอำนาจ แห่งพระพุทธะผู้ทรงชนะ ประดับด้วยปราการคือพระธรรมทุกเมื่อ
๑๓.วาตปิตฺตาทิสญฺชาตา พาหิรชฺฌตฺตุปทฺทวา อเสสา วินยํ ยนฺตุ อนนฺตชินเตชสา	ขออุปัทวะ (เครื่องขัดข้อง) ทั้งภายนอก ทั้งภายใน ทั้งหลาย ที่เกิดจากลมและน้ำดีเป็นต้น จงถึงความสิ้นไป ไม่มีเหลือ ด้วยเดชแห่งพระชินะผู้ไม่มีที่สุด
๑๔.ชินปญฺชรมชฺฌฏฐํ วิหรนฺตํ มหีตเล สทา ปาเลนฺตุมํสพฺเพ เต มหาปุริสาสภา อิจฺเจวมจฺจนฺตกโต สุรกฺโข ชินานุภาเวน ชิตุปทฺทโว ธมฺมานุภาเวน ชิตาริสํโค สงฺฆานุภาเวน ชิตนฺตราโย สทฺธมฺมานุภาวปาลิโต จรามิ ชินปญฺชเรติ	๑๔. ขอพระมหาบุรุษ ผู้เลิศกล้าทั้งหลายทั้งปวงนั้น โปรดอภิบาลแก่ข้าพเจ้า ผู้สถิตในท่ามกลางแห่งพระชินบัญชร อยู่บนพื้นแผ่นดิน ข้าพเจ้ามีความรักษาดี โดยทำให้ครบถ้วนทุกทางอย่างนี้ ด้วยประการฉะนี้ ขอจงชนะอุปัทวะ ด้วยอานุภาพแห่งพระพุทธะผู้ทรงชนะ ชนะข้าศึกขัดข้อง ด้วยอานุภาพแห่งพระธรรม ชนะอันตรายทั้งปวงด้วยอานุภาพแห่งพระสงฆ์ อันอานุภาพแห่งพระสัทธรรมอภิบาล ประพฤติอยู่ในชินบัญชรเทอญ ฯ
๑ ต่อจากนี้ฉบับภาษาไทยบางฉบับ มีอีก ๑ บรรทัดว่า เอเตสีติ มหาเถรา ชิตวนฺโต ชิโนรสา	๑ ต่อจากนี้ฉบับภาษาไทยบางฉบับ มีอีก ๑ บรรทัด แปลว่า พระมหาเถระทั้ง๘๐ เหล่านี้ ผู้มีความชนะ เป็นโอรสของพระพุทธชินะ

พระคาถาชินบัญชร ฉบับไทย

ข้าฯ ขอเชิญเสด็จ พระสรรเพชญ พุทธองค์

นราสภาทรง พิชิตมาร และเสนา

ยี่สิบแปดพระองค์ นายกสงฆ์ทรงสมญา

ตัณหังกรเป็นต้นมา ทรงดื่มแล้ว ซึ่งรสธรรม

จตุสัจอันประเสริฐ ทรงคุณเลิศ ดิลกล้ำ

ยอดบุญ พระคุณนำ ยิ่งเทพไท ไตรวิชชา

โปรดรับ ประทับทรง ณ ที่ตรง กระหม่อมข้า

ข้าฯพุทธเจ้าสา- ธุประฌม บังคมเชิญ

ขอให้พระพุทธะ สักกยะ พระจำเริญ

ประทับบนเศียรเทอญ ปราชญ์สรรเสริฐพระบารมี

ขอให้พระธรรมะ อริยะวิสุทธิ์ศรี

ประทับจักขุนทรีย์ ให้ข้ามีปัญญาญาณ

ขอให้พระสังฆะ วิสุทธะคุณาจารย์

สถิตประดิษฐาน อุระข้า อย่ารู้ไกล

ให้พระอนุรุทธิ์ บริสุทธิ์ อยู่หทัย

พระสารีบุตรไพ- โรจนัย ณ เบื้องขวา

เบื้องหลังพระโกณทัญ- ญะสถิต จิตตสา

เบื้องซ้ายพระโมคคัลลา- นะสถิต สถาพร

หูขวา พระอานนท์ ประชุมชน ประณมกร

พระราหุล อุดมพร สถิตร่วม จรัญญา

หูซ้ายพระกัสสป นิราศภพ กิตติมา

คู่กับพระมหา- นามสถิตย์ ประดิษฐาน

พระพุทธะโสภิต ผู้เรืองฤทธิ์ อุดมญาณ

จอมมุนี วีระหาญ ไตรวิชชา ประภากร

ดุจดวง พระอาทิตย์ แร่งร้อยฤทธิ์ พันแสงศร

สถิตเกศ อุดมกร ปัญฉิมภาค พิบูลพรรณ

พระกุมาระกัสสป ผู้เจนจบ วจีสัณห์

บ่อคุณคุณานันท์ สถิตโอษฐ์ อลังการ

ขอให้พระปุณณะ เถระพระอังคุลิมาล

พระอุบาลีศานต์ พระนันทะ พระสีวลี

บรรจบเป็นเบญจะ พระเถระ ผู้เรืองศรี

สถิตอยู่นลาตมี เสน่ห์ดี ไมตรีตาม

แปดสิบ พระสาวก มนต์สาธก ผู้เรืองนาม

เรืองเดช ทุกโมงยาม ด้วยลีลา ธิคุณคง

สถิตทั่วทุกส่วนกาย ทั้งน้อยใหญ่ประทับทรง

เป็นคุณจำเริญมง คลเลิศประเสริฐศรี

ขอเชิญพระปริตร อันศักดิ์สิทธิ์ในแดนตรี่

เมตตาและปรานี บริรักษ์ นิราศภัย

เบื้องหน้ารัตนสูตร ธรรมาวุธ อันเกรียงไกร

ทักษิณ อันฤๅชัย เมตตสูตร พระพุทธมนต์

ปัจฉิม ธชัคคสูตร พุทธาวุธ วิเศษล้น

บุดรมหามนต์ อังคุลิมา ละสูตรเสริม

ขันธโมพระปริตร ดังจักรกฤช ประสิทธิ์เฉลิม

อาฏานาฎสูตรเติม พระขรรค์เพ็ชรเผด็จมาร

เพดารกั้นมารอากาศ ให้ปลาส เกษมศาสตร์

อีกให้เป็นปราการ กำแพงแก้วกำขัตภัย

กำแพงแก้วเจ็ดชั้น ดำรงมั่น เดโชชัย

พระชินราช ประสาทให้ เป็นเกาะใหญ่ คุ้มครองตน

ด้วยเดช พระชินศรี เรืองฤทธิ์ มากเหลือล้น

กำจัดภัย ทุกแห่งหน ทั้งวิบัติ อุปัททวา

ทั้งภายนอกและภายใน เกิดเป็นภัย ไม่นำพา

เพียงลมร้าย พัดไปมา ไม่บีฑา อย่าอาวรณ์

เมื่อข้า สวดพระสูตร พระสัมพุทธบัญชร

สูงสุด พุทธพร ในพื้นเมธนีดล

กลางชินนะบัญชร คุณากร กิตติพล

หวังใดให้เป็นผล จากกุศลสาธยาย

ขอมวลมหาบุรุษ หน่อพระพุทธฤๅสาย

รักษา ข้าอย่าคลาย ตลอดกาล นิรันดร

อีกเวทมนตร์ ดลคาถา ที่มวลข้า ประฌมกร

เล่าเรียน เพียรว่าวอน อนุสรณ์ ตลอดมา

เป็นคุณ คุ้มครองดี อย่าให้มี ซึ่งโรคา

เป็นคุณ ช่วยรักษา สรรพภัย ไม่แผ้วพาน

อานุภาพ พระชินะ อุปัทวะ อย่ารู้หาญ

ห่างไกร ไม่ระราน ประสบงาน สวัสดี

อานุภาพ พระธรรมมะ ให้ชำนะ ความอัปรีย์

ห่างไกล คนใจผี กาลกิณี ไม่กล้ำกราย

อานุภาพ พระสังฆะ ให้ชำนะ อันตราย

ไม่เห็น คนใจร้าย ไม่มั่นหมาย มาราวี

อานุภาพ พระสัทธรรม ทุกเช้าค่ำ รักษาศรี

จำรัส จำเริญดี ร่มพระศรี ชินบัญชรฯ