"องคุลิมาล" มหาโจรไล่ฆ่าพระพุทธเจ้า
ประวัติพระองคุลิมาลเถระ โดยย่อ
พระองคุลิมาลเป็นบุตรพราหมณ์ตำแหน่งปุโรหิตของพระเจ้าปัสเสนทิโกศลในพระนคร สาวัตถี มารดาชื่อนางมันตานีพราหมณี เมื่อเวลาคลอดจากครรภ์มารดาตกฟาก เครื่องพระแสงศัตราวุธในท้องพระสรรพาวธหลวงบังเกิดแสงรุ่งเรืองโชตนาการ
โหรหลวงทำนายว่าเด็กผู้นี้เกิดในฤกษ์นี้ จะเกิดมาเพื่อเป็นโจรโดยตรงเวลาเช้าท่านรีบเข้าเฝ้ากราบบังคมทูลเหตุการณ์ ที่เกิดขึ้นและขอให้จับเอากุมารลูกชายของท่านไปประหารชีวิตเสียแต่พระเจ้า ปัสเสนทิเป็นกษัตริย์ไม่ค่อยเชื่อดวงและฤกษ์ยามนักจึงตรัสให้ปุโรหิตดุแลกุ มาว้ให้จงดี และให้แก้เคล็ดด้วยการเปลี่ยนชื่อให้เป็นมงคลว่า"อหิงสกุมาร" แปลว่ากุมารผู้ไม่เบียดเบียนใคร เนื่องจากอหิงสกุมาร มีสติปัญญาดีพอเจริญวัยแล้ว ปุโรหิตผู้เป็นบิดาจึงคิดส่งไปเรียนกับทิศาปาโมกข์ ที่เมืองตักศิลาเขาสามารถเรียนได้ทุกวิชาอย่างรวดเร็วเป็นที่โปรดปรานของ อาจารย์มาก จนเพื่อนร่วมรุ่นอิจฉา บรรดามาณพทั้งหลายทั้งลูกกษัตริย์ และเจ้าเมืองต่าง ๆ พยายามคิดขจัดอหิงสกุมาร เพราะเป็นที่โปรดปรานของอาจารย์จนออกหน้า
วันหนึ่งอาจารย์ทิศาปาโมกข์ก็ถูกเป่าหูจนไขว้เขว ต้องยอมรับฟังเสียงข้างมากเมื่ออหิงสกุมารเรียนจบศิลปวิทยาเบื้องต้นแล้ว ใคร่จะให้เรียนศิลปวิทยาขั้นสูงต่อไปจึงวางแผนเรียกตัวมาบอกหากจะเรียนจะ ต้องทำอย่างไร เนื่องจากเขาเป็นคนรักเรียน เมื่ออาจารย์แนะนำก็ยอมรับแต่ก็เป็นเรื่องเสี่ยงมาก นั่นคือจะต้องฆ่าคนเพื่อเอานิ้วเพียงคนละนิ้วเดียวให้ได้ครบ ๑ พันนิ้วเพื่อเอามาบูชาครู วิษณุมนต์ คือวิชาที่อาจารย์จะประสิทธิ์ประสาทให้อหิงสกุมาร พ้นออกไป จากการแสวงหานิ้วมือครั้งแรกก็หวั่นใจ เพราะจะต้องแลกกันด้วยชีวิต แต่หาคิดไม่ว่าบ้านเมืองจะต้องยื่นมือมาปราบปรามเพราะเป็นอาชญกรรม อาจารย์คิดยืมมือทางราชการกำจัดอหิงสกุมารโดยแท้ไม่ช้าก็เร็ว รัฐก็จะต้องส่งเจ้าหน้าที่มากำจัดเขาแน่ ๆ อหิงสากุมารเริ่มฆ่าคนทั้งหญิงทั้งชายทั้งเด็กและผู้ใหญ่ เพื่อเอานิ้วเพียงคนละนิ้วเดียวให้ได้ครบ ๑ พันนิ้ว การลงมือเที่ยวฆ่่าครั้งแรกไม่เคยนับเลยว่า ฆ่าไปแล้วกี่ราย บางรายไม่ได้เก็บนิ้วด้วยเพราะพี่ ๆ น้อง ๆ เขาต่อสู้บางที่ต้องรีบหนีแต่เมื่อลงมือล่านิ้วหลาย ๆ วันเข้าจนชาวบ้านชาวเมืองกลัว จิตใจอหิงสากุมารเริ่มกร้าน หวังแต่จะให้ได้นิ้วจนครบ ๑ พันให้เร็วที่สุด ในที่สุดก็นับนิ้วได้ ๙๙๙ นิ้ว นำมาร้อยเป็นพวงมาลัยคล้องคอไว้ ยังคงเหลืออีกเพียง ๑ นิ้ว เท่านั้นก็จะพอเพียงแล้ว ชื่ออหิงสกุมารไม่มีใครรู้จักรู้แต่ว่าโจรมีพวงนิ้วมือคล้องคอซึ่งชาวบ้าน ชาวเมืองต่างเรียกขานกันว่าองคุลิมาลคือโจรผู้มีนิ้วเป็นพวงมาลัย ด้วยเสียงโจทย์ขานไปทั่วบ้านทั่วเมือง
นางมันตานีมารดาของเขาอดรนทนไม่ได้ที่ชาวบ้านดูถูกว่าลูกชายนางเป็นโจร นางจึงออกไปเพื่อจะตามหาลูกชายให้กลับบ้าน แม้พระเจ้าปัสเสนทิโกศลเอง ก็ยังเกรงกับโจรผู้นี้ ในขณะนั้นพระบรมศาสดากำลังเสด็จมาประกาศพระศาสนาในกรุงสาวัตถี และนางมันตานีก็กำลังออกไปตามหาลูก กึ่งทางพอดี ที่จอมโจรองคุลิมาลพระพุทธเจ้าและนางมันตานีกำลังเดินมาจะพบกันในทาง ๓ แพร่งนั่้น เมื่อองคุลิมาลแลเห็นพระ ก็พอดีว่า เหลืออีกเพียงนิ้วเดียวก็พอ ๑ พัน เมื่อตามมาทันก็ก็จะเข้าสังหารเสีย แต่เดินก็แล้วิ่งก็แล้วหาทันพระพุทธองค์ไม่จึงร้องบอกว่า ท่านสมณะหยุดก่อน ๆ พระพุทธองค์ตอบว่า เราหยุดแล้วแต่ท่านยังไม่หยุด.. ขนาดวิ่งยังตามไม่ทัน ยังหาว่าเราไม่หยุด จึงร้องด่าไปว่าใครไม่หยุดกันแน่พระศาสดาตรัสว่า เขาสิไม่หยุด เราหยุดแล้วคือหยุดฆ่าคนเมื่อกล่าวเช่นนี้ทำให้องคุลิมาลสำนึกได้ จึงทิ้งดาบเข้าไปกราบลงที่พระบาทของพระศาสดาเพื่อรอฟังธรรมขณะเดียวกันถ้า นางมันตานีมาก่อนก็อาจจะถูกองคุลิมาลฆ่าตัดเอานิ้วมือไปแล้ว เป็นเพราะพระพุทธเจ้าแสดงปาฏิหาริย์ปิดมิให้ลูกกับแม่มองเห็นกัน แต่ทั้ง ๒ คนมองเห็นพระพุทธองค์
พอแสดงธรรมสิ้นสุดลง องคุลิมาลเกิดความเลื่อมใสทูลขออุปสมบท พระองค์บวชให้ด้วยเอหิภิกขุอุปสัมปทา ทรงนำเข้าไปในพระเชตวันมหาวิหาร ส่วนมารดาบรรลุโสดาปัตติผล พระองคุลิมาลออกไปบิณฑบาตในตอนเช้า ก็ถูกชาวบ้านยังระแวงขว้างปาด้วยก้อนอิฐ จนศีรษะแตก ท่านเป็นคนวางเฉยเคยช่วยหญิงมีครรภ์แก่วิ่งหนีท่านไปติดช่องประตู แต่คลอดไม่ได้ ท่านจึงเสกน้ำมนต์แล้วราดไปยังร่างของนางจึงคลอดลูกออกมาอย่างสะดวกสบาย
ต่อมาพระองคุุลิมาลได้รับยกย่องจากพระศาสดาว่า เลิศในทางสามีบริโภค ดำรงชีวิตอยู่ตามพอสมควร ท่านก็ดับขันธปรินิพพาน..
ประวัติองคุลิมาล นี้ย่อมสอนให้เห็นว่า..หากคนที่กระทำความชั่วและย่อมระลึกได้บุคคลนั้นย่อม ได้รับความอภัยโทษ แต่คนดี...ไปกระทำความชั่วนั้นถือว่าเป็นบุคคลที่ไม่มีสติปัญญาเห็นกงจักร เป็นดอกบัว หรือกงจักรลายดอกบัวนั่นเอง