เมืองราชคฤห์ 01

:b44: ราชคฤห์ในอดีต

ในสมัยพุทธกาล ราชคฤห์ (Rajgir) แปลว่า สถานที่ประทับของพระราชา เป็นชื่อเมืองหลวงของแคว้นมคธและแคว้นอังคะ ตั้งอยู่ในหุบเขา ซึ่งมีภูเขา ๕ ลูก เป็นกำแพงล้อมรอบได้แก่ อิสิคิรี, บัณฑวะ, คิชฌกูฏ, เวภาระ และเวปุละ จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า เบญจคีรีนคร (การทำปฐมสังคายนาก็ได้ทำที่ถ้ำสัตตบรรณคูหา บนเทือกเขาเวภาระ) ในบรรดาภูเขาทั้งหมดนี้ คิชฌกูฏเป็นภูเขาที่สูงที่สุด

สมัย นั้นราชคฤห์เป็นเมืองหลวงที่สำคัญและยิ่งใหญ่ เป็นศูนย์กลางการค้าของแคว้นต่างๆ จึงมีความเจริญรุ่งเรืองกว่าแคว้นอื่นๆ เป็นอันมาก พระราชาผู้ปกครองแคว้นคือพระเจ้าพิมพิสาร ความที่ราชคฤห์เป็นเมืองใหญ่ จึงมีผู้คนมาอาศัยอยู่รวมกันเป็นจำนวนมาก รวมทั้งนักปราชญ์ราชบัณฑิตและคณาจารย์เจ้าลิทธิต่างๆ เช่น อาฬารดาบส และอุทกดาบส

นอกจากนี้อาณาจักรราชคฤห์ยังเป็นสถานที่เกิดของ พระอรหันตสาวกหลายรูป อาทิเช่น พระสารีบุตร พระโมคคัลลานะ พระมหากัสสปะ พระราธะ พระมหาปันถกะ พระจูฬปันถกะ เป็นต้น รวมทั้งเป็นที่เกิดของหมอชีวกโกมารภัจจ์ด้วย และที่เมืองราชคฤห์นี่เองเป็นที่ตั้งของ วัดเวฬุวนาราม ซึ่งเป็นวัดแห่งแรกในพระพุทธศาสนาที่พระเจ้าพิมพิสาร กษัตริย์แห่งแคว้นมคธ สร้างถวายพระพุทธเจ้า

ต่อ มาสมัยของพระเจ้าอชาตศัตรู โอรสของพระเจ้าพิมพิสารได้ย้ายราชธานีจากเมืองราชคฤห์ ไปอยู่ที่เมืองปาฏลีบุตร (ปัจจุบันคือเมืองปัตนะ เมืองหลวงของรัฐพิหาร) ราชคฤห์จึงค่อยคลายความสำคัญลง

ในพระไตรปิฎกกล่าวว่า พระพุทธเจ้าตรัสกับพระอานนท์ ถึงสถานที่อันน่ารื่นรมย์ในธรรม ๑๐ แห่ง ในกรุงราชคฤห์ ที่ได้ทรงเคยประทับได้แก่ ๑. ภูเขาคิชฌกูฏ ๒. โคตมนิโครธ ๓. เหวที่ทิ้งโจร ๔. สัตตบรรณคูหา ข้างเวภารบรรพต ๕. กาฬสิลาข้างภูเขาอิสิคิลิ ๖. เงื้อมผาสัปปโสณฑิก ๗. ตโปธาราม ๘. เวฬุวันกลันทกวิวาปสถาน (สวนไผ่อันเป็นสถานที่ให้เหยื่อแก่กระแต) ๙. ชีวกัมพวัน ๑๐. มัททกุจฉิมฤคทายวัน

:b44: ราชคฤห์ในปัจจุบัน

ปัจจุบัน ราชคฤห์เป็นตำบลหนึ่งของจังหวัดนาลันทา ในรัฐพิหาร และภูเขาทั้ง ๕ ลูกนั้น มี ๒ ลูกที่ยังคงชื่อเดิมไว้ คือ ภูเขาเวภาระ และภูเขาเวปุละ ส่วนอีก ๓ ลูกได้ถูกเปลี่ยนชื่อไป คือ ภูเขา ‘อิสิคิลิ’ เปลี่ยนเป็น ‘โสนา’ , ภูเขา ‘บัณฑวะ’ เป็น ‘อุทัย’ ส่วนภูเขา ‘คิชฌกูฏ’ กลายเป็นภูเขา ๓ ยอดที่มีชื่อว่า ‘รัตนคิรี’ ‘ฉัฏฐา’ และ ‘เศละ’ ด้วยเหตุนี้ปัจจุบันชาวอินเดียจึงเรียกเมืองราชคฤห์นี้ว่า “สัตตคิรีนคร” หมายถึง เมืองที่มีภูเขา ๗ ยอด ส่วนสถานที่สำคัญอื่นๆ ที่ยังคงอยู่และมีการเปลี่ยนแปลงไปในปัจจุบัน ได้แก่

เวฬุวนาราม ปัจจุบันยังคงมีต้นไผ่อยู่มาก และยังเหลือซากมูลคันธกุฎีที่ประทับของพระพุทธเจ้า และสระใหญ่ที่พระพุทธองค์เคยเสด็จมาประทับนั่งแสดงธรรมแก่พระสงฆ์ รวมทั้งสถานที่ประชุมสงฆ์ครั้งสำคัญ ที่เรียกว่า จาตุรงคสันนิบาต

ตโปทาราม สวนที่มีน้ำพุร้อน ปัจจุบันมีวัดฮินดูตั้งอยู่ และบริเวณรอบๆ มีสถานที่อาบน้ำไว้บริการ

ถ้ำสัตตบรรณคูหา ตั้งอยู่บนภูเขาเวภารบรรพต

เงื้อมผาสัปปโสณฑิก ตั้งอยู่ ณ เชิงเขาเวภารบรรพต มีถ้ำ ๒ ถ้ำตั้งอยู่ติดดิน ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็น “โสณภัณฑาคาร”

ชีวกัมพวัน หมายถึง สวนมะม่วงของชีวก ที่หมอชีวกโกมารภัจจ์ถวายสวนมะม่วงเพื่อสร้างวัดถวายไว้ในพระพุทธศาสนา

เหวที่ทิ้งโจร เป็นสถานที่ที่นางภัททาบุตรีราชคฤห์เศรษฐีได้ผลักสามีผู้เป็นโจรทรยศที่คิด ฆ่านาง ตกลงไปตาย ปัจจุบันสามารถขึ้นไปชมได้ โดยบนยอดเขามี “สันติสถูป” ที่พระสงฆ์ชาวญี่ปุ่นสร้างไว้

มัททกุจฉิทายวัน เดิมเป็นสวนกวาง แต่พระเจ้าพิมพิสารทรงสร้างเป็นวัดถวายไว้ในพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าเคยเสด็จมาพักที่วัดนี้ ตอนที่ถูกสะเก็ดหินจากหินก้อนใหญ่ที่พระเทวทัตกลิ้งจากเขาคิชฌกูฏ ก่อนที่จะเสด็จไปรับการรักษาต่อที่วัดชีวกัมพวัน ปัจจุบันเหลือแต่ซากกองหินปรักหักพัง

นอกจากนี้ในเดือนตุลาคมของทุกปี จะมีการจัดงานเทศกาลระบำรำฟ้อนที่ราชคฤห์ ซึ่งจะมีการแสดงดนตรีและการเต้นรำย้อนยุคที่หลากหลาย

ปัจจุบัน ราชคฤห์เป็นที่ตั้งของ “วัดไทยสิริราชคฤห์” ซึ่งเพิ่งสร้างขึ้นในปี พ.ศ. ๒๕๔๕ บนพื้นที่จำนวน ๙ ไร่ โดยการนำพาของ ดร.พระมหาวิเชียร วชิรวํโส เพื่อน้อมถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในวโรกาสที่ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา

• พระมูลคันธกุฏี บนยอดเขาคิชฌกูฏ
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=26&t=44857

• วัดเวฬุวันมหาวิหาร วัดแห่งแรกในพระพุทธศาสนา
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=26&t=44846

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

I miss you all กับ I miss all of you ต่างกันอย่างไร

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี สอบในสนามหลวง วันอังคาร ที่ ๒๙ กันยายน พ.ศ.๒๕๕๒

ปัญหาและเฉลยวิชาอนุพุทธประวัติ นักธรรมชั้นโท สอบในสนามหลวง วันอาทิตย์ ที่ ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๘